Από τις πιο αμαυρωμένες σελίδες της Ελληνικής Ιστορίας αναμφίβολα είναι η εποχή του Μεσαίωνα κατά την οποία το Ελληνικό Έθνος ήταν σκλαβωμένο από τον τουρκικό ζυγό. Άλλωστε και για την περιοχή μας πολύ λίγα πράγματα γνωρίζουμε πάλι από παραδοσιακές αφηγήσεις και μόνο ο γάλλος Λαμπρί (εξ’ ου και το όνομα Λαμπίρι) αναφέρεται επίσημα από ιστορικούς.
Είναι αλήθεια ότι για εκείνη την εποχή δεν υπήρξε κάποιος μεγάλος ιστορικός που θα μας τεκμηρίωνε τα τεκταινόμενα στο ελληνικό έδαφος. Όλα όσα γνωρίζουμε είναι από παραδόσεις, ιστορίες μεταφερόμενες από στόμα σε στόμα και από ξένους ιστορικούς ,οι οποίοι επηρεασμένοι από το κλίμα φοβίας που υπήρχε σε όλη την Ευρώπη (Ιερά Εξέταση κλπ.) δεν έδωσαν ιδιαίτερη προσοχή στην μικρή μας Ελλάδα και αναφέρονται αποσπασματικά.
Ένα θέμα που εξετάζει η Ιστορία αλλά και η Ελληνική μας Eκκλησία είναι πως αναφέρεται η Άλωση της Πόλης. Τα θέμα αν αλώθηκε ή παραδόθηκε απασχολεί τους ιστορικούς μέχρι και σήμερα. Βέβαια όλοι γνωρίζουμε ότι δεν αμφισβητείται η Άλωση και οι βανδαλισμοί των βαρβάρων έγιναν αντικείμενο φόβου σε όλη την Ευρώπη για αιώνες. Κατά τους Οθωμανούς όμως φαίνεται ότι το ανώτατο ισλαμικό δικαστήριο ασχολήθηκε με το θέμα περί το 1538. Ο λόγος ήταν μια διαταγή του σουλτάνου να μετατραπούν όλοι οι Ορθόδοξοι Ναοί σε τζαμιά, όπως προέβλεπε το ισλαμικό δίκαιο για τις πόλεις που αντιστάθηκαν και καταλήφθηκαν. Ο τότε Πατριάρχης Ιερεμίας B’ φαίνεται να κατέφυγε σε ένα τέχνασμα για να σώσει τους Ναούς της Πόλης. Ισχυρίστηκε ότι η Κωνσταντινούπολη παραδόθηκε στον Μωάμεθ Β’, και ως εκ τούτου χαίρει των προνομίων που προβλέπει ο ισλαμικός νόμος, περί σεβασμού των θρησκευτικών καθηκόντων αυτών που παραδίδονται. Προς απόδειξη των ισχυρισμών του, φαίνεται ότι παρουσίασε υπέργηρους πολεμιστές που είχαν πάρει μέρος στην άλωση και αυτοί βρέθηκαν στην Αδριανούπολη και ομολόγησαν σε ανώτατο δικαστήριο ότι όντως η Πόλη είχε παραδοθεί. Η αφήγηση αυτή εμφανίζεται για πρώτη φορά σε ελληνικό Χρονικό και αφηγείται τις σχέσεις του Πατριαρχείου-Οθωμανικής εξουσίας από το 1453 μέχρι το 1578. Το χρονικό το έγραψε ο Μανουήλ Μαλαξός που το μεταγλώττισε στα λατινικά για λογαριασμό του Μαρτίνου Κρούσιου που με την σειρά του το εξέδωσε το 1584 με τίτλο “Τurcograecia” . Είναι ευνόητο ότι το τέχνασμα του τότε Πατριάρχη ήταν έξυπνο, παρόλο που οι Τούρκοι δεν πείστηκαν απόλυτα από τους υπέργηρους πολεμιστές που δήλωναν ηλικία άνω των 100, 110 και 120 ετών.
Οι ερευνητές σήμερα δεν εξετάζουν τόσο αν έγινε κάποια τέτοια δίκη όσο στο τι συνέβαινε την περίοδο αυτή. Ένα γράμμα του Πατριάρχη Ιερεμία Β΄ δείχνει ότι όντως υπήρχε φόβος εκρίζωσης των Ορθοδόξων Ναών από την Πόλη. Σε μια επιστολή του , που αφήνει την περιουσία του στο Πατριαρχείο, λέει την φράση ¨όπου και αυτό να βρίσκεται¨ που σημαίνει ότι δεν ήταν βέβαιος αν θα εξακολουθούσε να εδρεύει στην Πόλη.
ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ