του Αχιλλέα Ροδίτη (από εφημερίδα Πολιτεία)

Η  ιστορία της Πάτρας παραπέμπει σε μια πόλη που υπήρξε κόμβος της τέχνης.  Η πόλη «κτίστηκε» και μεγαλούργησε, προόδευσε, μέσα από τον πολιτισμό. Βέβαια αυτά είναι γνωστά. Το «άγνωστο» είναι αν σήμερα παραμένει στον ίδιο δρόμο.

Αν βαδίζει στα χνάρια του «χθες» κι αν πορεύεται στο «αύριο» αναδεικνύοντας τον πολιτιστικό της πλούτο. Είτε αυτόν που έρχεται απ’ το παρελθόν, είτε αυτόν που παράγεται σήμερα από το ανθρώπινο δυναμικό της. Κι αν παρέχει τα εφόδια ώστε αυτός ο πλούτος να παραχθεί στον βαθμό που μπορεί και να αναδειχθεί στον βαθμό που πρέπει. Απαντήσεις για αυτά αναζητήσαμε από την Εικαστικός και εκπαιδευτικός κα Σοφία Βαγενά.

Όπως επίσης, και πόσο καθοριστική είναι η τέχνη για το μεγάλωμα των παιδιών. Αλλά κι αν λειτουργεί η τέχνη, ως αντίδοτο, στην ανελέητη καθημερινότητα της ταχύτητας, της πολυπλοκότητας  και των ραγδαίων αλλαγών…

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

• Ερ: Ο πολιτισμός, η τέχνη, είναι το «όχημα» για την εξέλιξη του ανθρώπου και της κοινωνίας. Αλλά στις μέρες μας είμαστε όσο πρέπει πάνω σε αυτό το όχημα; Μήπως το έχουμε εγκαταλείψει και ίσως αυτό είναι η αιτία πολλών προβλημάτων;

Απ: Οι άνθρωποι είναι εκ γενετής δημιουργικά όντα. Η τέχνη, στις πολλές μορφές της, δίνει συμβολική έκφραση σε αυτή την βιολογική ανάγκη, επιτρέποντας στα άτομα να μεταφέρουν συναισθήματα, ιδέες και προοπτικές που υπερβαίνουν τη συνηθισμένη επικοινωνία. Όταν ασχολούμαστε με την τέχνη, ασχολούμαστε με τον βαθύτερο εαυτό μας και τη συλλογική συνείδηση ​​της κοινωνίας μας. Η αυξανόμενη έμφαση στην τεχνολογία, την παραγωγικότητα και την υλική επιτυχία έχει συχνά οδηγήσει στον περιθωριοποίηση των πολιτιστικών και καλλιτεχνικών αναζητήσεων.

Αυτή η αλλαγή καθιστά πρόκληση για τα άτομα να κατανοήσουν πλήρως την πολυπλοκότητα της σύγχρονης ζωής. Η τέχνη παρέχει έναν μοναδικό φακό μέσω του οποίου μπορούμε να εξετάσουμε τα προβλήματα και τις προκλήσεις μας, προσφέροντας νέες ιδέες και ενισχύοντας την ενσυναίσθηση και την κατανόηση. Παραμελώντας την τέχνη και τον πολιτισμό, χάνουμε ένα κρίσιμο εργαλείο για την ενδοσκόπηση και την επίλυση προβλημάτων. Η επανασύνδεση με αυτά τα στοιχεία μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε και να επιλύσουμε τα ζητήματα που ταλανίζουν την κοινωνία μας, εμπλουτίζοντας τη καθημερινότητα μας.

• Ερ: Όσον αφορά τη νέα γενιά, τα παιδιά μας, θα μπορούσατε να προτείνετε πράγματα που θα βοηθούσαν στο να έρθουν πιο κοντά οι νέοι με την τέχνη;

Απ: Θα πρέπει να επιμείνουμε στην αισθητική παιδεία και την αισθητική αγωγή, ως απαραίτητο κομμάτι του παζλ της εκπαίδευσης των παιδιών. Στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η τρέχουσα οργάνωση του προγράμματος σπουδών συχνά υποτιμά τις τέχνες, θεωρώντας τις ως δευτερεύουσες σε σχέση με άλλα μαθήματα. Για να διορθωθεί αυτό, η ζωγραφική, η μουσική και το θέατρο θα πρέπει να συνυπάρχουν εξίσου και να διδάσκονται διαδραστικά με άλλα μαθήματα. Η ενσωμάτωση των τεχνών με βασικά θέματα μπορεί να ενισχύσει τη δημιουργικότητα και την κριτική σκέψη.

Για παράδειγμα, ένα μάθημα ιστορίας θα μπορούσε να ενσωματώσει θεατρικές αναπαραστάσεις ή ένα μάθημα επιστήμης θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει εικαστικές τέχνες για να απεικονίσει περίπλοκες έννοιες. Αυτή η διεπιστημονική προσέγγιση όχι μόνο κάνει τη μάθηση πιο ελκυστική, αλλά βοηθά επίσης τους μαθητές να δουν τη διασύνδεση της γνώσης. Η πιο σημαντική δεξιότητα που πρέπει να καλλιεργήσουμε στα παιδιά είναι η ικανότητα να μετατρέπουν τις ιδέες σε πράξεις. Οι τέχνες μαθαίνουν ακριβώς αυτό στο παιδί. Δίνοντας προτεραιότητα και ενσωματώνοντας τις τέχνες στην εκπαίδευση, μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να εξελιχθούν σε ενήλικες ικανούς για καινοτόμο σκέψη και δημιουργική επίλυση προβλημάτων.

• Ερ: Στην Πάτρα υπάρχει το έδαφος δράσης για έναν άνθρωπο της τέχνης ή μήπως και σε αυτόν τον χώρο θα πούμε «Ελλάδα είναι μόνο η Αθήνα»;

Απ: Όλη η Ελλάδα θεωρείται συχνά συνώνυμη με την Αθήνα, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τις τέχνες και τον πολιτισμό. Ωστόσο, αυτό το φαινόμενο δεν είναι μόνο στην Ελλάδα. Ακόμη και σε πιο προηγμένα κράτη όπου επενδύονται σημαντικά κεφάλαια στον πολιτισμό, οι μητροπόλεις τους, (Λονδίνο, Νέα Υόρκη και Βερολίνο), τείνουν να κυριαρχούν στην πολιτιστική σκηνή. Για έναν καλλιτέχνη, όπως και στο παρελθόν, παραμένει απαραίτητο να «κινείται» και να βυθίζεται σε διαφορετικές καλλιτεχνικές κοινότητες. Αυτή η κινητικότητα τους επιτρέπει να βρίσκουν, να ασχολούνται και να εμπνέονται από άλλους καλλιτέχνες.

Ενώ το Διαδίκτυο έχει αναμφίβολα διευρύνει τους ορίζοντές μας και έχει διευκολύνει τις παγκόσμιες συνδέσεις, δεν μπορεί να αντικαταστήσει την αξία της φυσικής παρουσίας και τις απτές εμπειρίες του να είσαι μέρος ενός ζωντανού καλλιτεχνικού περιβάλλοντος. Ακόμα κι αν η Αθήνα είναι ο κεντρικός κόμβος των τεχνών στην Ελλάδα, θα ήταν ιδανικό εάν και οι άλλες μεγάλες και μικρότερες πόλεις έπαιζαν επίσης σημαντικό ρόλο και διατηρούσαν ξεχωριστές παρουσίες στον πολιτιστικό ιστό της χώρας. Πόλεις, όπως η Πάτρα, με την πλούσια ιστορία και τη ζωντανή της κοινότητα, έχουν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν ουσιαστικά στο εθνικό πολιτιστικό τοπίο. Κάποιες ιδιωτικές πρωτοβουλίες έχουν, σε ορισμένες περιπτώσεις, αναδείξει πολιτιστικά άλλα μέρη της Ελλάδας.

Νησιά, όπως η Ύδρα και η Άνδρος έχουν γίνει αξιόλογα για την πολιτιστική τους προσφορά λόγω ιδιωτικών επενδύσεων και πρωτοβουλιών. Αυτά τα παραδείγματα καταδεικνύουν ότι με υποστήριξη και όραμα, περιοχές πέρα ​​από την Αθήνα μπορούν επίσης να ευδοκιμήσουν πολιτιστικά, προσφέροντας στους καλλιτέχνες διαφορετικά περιβάλλοντα για να ανθίσουν και να συνεισφέρουν στην πλούσια καλλιτεχνική κληρονομιά της Ελλάδας. Με την προώθηση μιας τέτοιας περιφερειακής πολιτιστικής ανάπτυξης, η Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει ένα πιο ισορροπημένο και χωρίς αποκλεισμούς πολιτιστικό τοπίο.

• Ερ: Η Πάτρα, που είναι πόλη με πολιτιστική παράδοση, πρέπει να κάνει περισσότερα βήματα σε αυτόν τον τομέα; Πρέπει να επενδύσει περισσότερο, ως πόλη, στον πολιτισμό; Πώς και πόσα και τι έχει να κερδίσει;

Απ: Ιστορικά, πόλεις-λιμάνια, όπως η Πάτρα, υπήρξαν πολιτιστικοί κόμβοι λόγω του συνεχούς διαλόγου τους με άλλα μέρη. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η πολιτιστική ζωντάνια της Πάτρας έχει μειωθεί.  Οι άνθρωποι της μπορούν ν αναβιώσουν τον πολιτισμό της και να δημιουργήσουν καινούργιο. Οι άνθρωποι της είναι τα νέα παιδιά και άρα επιστρέφουμε στην αρχή της συζήτησης μας, για την σπουδαιότητα της συνεχούς εικαστικής εκπαίδευσης των παιδιών. Ενθαρρύνοντας τη βαθιά εκτίμηση για τις τέχνες από νεαρή ηλικία, θέτουμε τα θεμέλια για μια μελλοντική γενιά που εκτιμά και συμβάλλει στον πολιτιστικό ιστό της πόλης. Γιατί για να λύσεις ένα πρόβλημα, για ν αλλάξεις κάτι, πρέπει να ξεκινήσεις απ’ τη βάση.