Καταπατημένα ακίνητα Δημοσίου: Οι προϋποθέσεις, οι εκπτώσεις, τα δικαιολογητικά, το τίμημα

Χιλιάδες ιδιώτες με ακίνητα τα οποία διεκδικούνται ως καταπατημένα  από  το δημόσιο θα έχουν τη δυνατότητα  να αποκτήσουν νόμιμους τίτλους ιδιοκτησίας με τίμημα το οποίο υπό προϋποθέσεις μπορεί να «κουρευτεί» έως 80% και να καταβληθεί σε έως 60 άτοκες δόσεις  από 100 ευρώ το μήνα μετά από την  υπογραφή κοινής υπουργικής απόφασης.

Η διαδικασία απόκτησης οριστικών τίτλων κυριότητας εκκινεί στις 30 Σεπτεμβρίου 2024  με την υποβολή αιτήσεων στη νέα  ψηφιακή  πλατφόρμα στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://aeda.apps.gov.gr και αφορά  τις Περιφερειακές Ενότητες Αιτωλοακαρνανίας, Αρκαδίας, Έβρου, Εύβοιας, Ηρακλείου, Ιωαννίνων, Καρδίτσας, Κέρκυρας, Λάρισας, Λασιθίου, Λέσβου, Μαγνησίας, Ξάνθης, Πιερίας, Ρεθύμνου, Σάμου, Τρικάλων, Φθιώτιδας, Χανίων, Χίου.Στις 31 Οκτωβρίου 2024 επεκτείνεται η διαδικασία σε  όλες τις υπόλοιπες Περιφερειακές Ενότητες της χώρας. Η προθεσμία ολοκλήρωσης της  υποβολής αιτήσεων λήγει μετά από ένα έτος,στις  στις 30 Σεπτεμβρίου 2025 και  31 Οκτωβρίου 2025 αντίστοιχα.

 Για την υποβολή της αίτησης στη νέα πλατφόρμα οι ενδιαφερόμενοι- δικαιούχοι θα πρέπει να πληρώσουν παράβολο 300 ευρώ το οποίο συμψηφίζεται με το τίμημα εξαγοράς ή επιστρέφεται εφόσον η αίτηση απορριφθεί. Μετά την υποβολή της αίτησης και στην περίπτωση που εγκριθεί από την αρμόδια επιτροπή εντός 5 ημερών, εκδίδεται πιστοποιητικό αποδοχής το οποίο κοινοποιείται στον αιτούντα.

Στο πιστοποιητικό αποδοχής περιλαμβάνονται η περιγραφή του εξαγοραζόμενου ακινήτου (εμβαδόν και όρια), τα στοιχεία του αιτούντος, το τίμημα εξαγοράς, καθώς και το ποσό της εφάπαξ και τμηματικής καταβολής. Το τίμημα εξαγοράς εξοφλείται είτε εφάπαξ είτε τμηματικά σε 60 ισόποσες άτοκες μηνιαίες δόσεις.

Σημειώνεται ότι σε  σύνολο 97.029 καταγεγραμμένων δημόσιων και ανταλλάξιμων κτημάτων έχουν καταπατηθεί τα 89.928, δηλαδή ποσοστό 92%. Στα καταπατημένα δημόσια κτήματα έχουν ανεγερθεί κατοικίες, ακόμη και πολυκατοικίες, εργοστάσια, αποθήκες, αγροτικά ακίνητα, εργαστήρια και κτίρια για οποιαδήποτε επαγγελματική χρήση που είτε ιδιοκατοικούνται είτε εκμισθώνονται σε τρίτους.

Οι προϋποθέσεις

Για την υποβολή αίτησης εξαγοράς έχει καταργηθεί η προϋπόθεση ύπαρξης κτίσματος ενώ το προηγούμενο πλαίσιο προέβλεπε ότι πρέπει να υπάρχει κτίσμα που να έχει ανεγερθεί το αργότερο έως την 31η.12.1991 σε περίπτωση 30ετούς κατοχής και το αργότερο έως την 31η.12.1981 σε περίπτωση 40ετούς κατοχής.

Βασική προϋπόθεση του δικαιώματος υποβολής αίτησης εξαγοράς, είναι η άσκηση από τον ίδιο τον αιτούντα ή τους δικαιοπαρόχους, επί δημοσίου ακινήτου, αδιαλείπτως κατοχή:

α) επί 30 τουλάχιστον έτη με τίτλο,

β) επί 40 τουλάχιστον έτη χωρίς τίτλο, εφόσον ο αιτών χρησιμοποιεί το ακίνητο ως την κύρια κατοικία του ή ως βοηθητικό χώρο αυτής ή για να ασκεί τουριστική, βιοτεχνική, βιομηχανική, εμπορική ή αγροτική δραστηριότητα,

γ) η δήλωση του ακινήτου στο έντυπο «Ε9» για τα 5 τουλάχιστον έτη που προηγούνται της αίτησης, προκειμένου να είναι σαφές ότι οι αιτούντες θεωρούσαν πως το ακίνητο είναι δικό τους.

Παράλληλα:

Τίθεται δεκαήμερη προθεσμία για την ενημέρωση του αιτούντος σε περίπτωση που λείπουν δικαιολογητικά. Δεν ισχύει πλέον η απαίτηση για προσκομιδή αεροφωτογραφιών καθώς δεν εξετάζεται πλέον η ύπαρξη ή μη κτίσματος.

Επεκτείνεται η δυνατότητα του Δημοσίου να αποφασίσει εξαίρεση από το δικαίωμα εξαγοράς για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Τα αρμόδια Υπουργεία θα προσδιορίσουν αιτιολογημένα τις περιοχές ή τα ακίνητα που πρέπει να εξαιρεθούν της διαδικασίας εξαγοράς.

Επισπεύδεται η προθεσμία υποβολής της συναίνεσης της Εταιρείας Ακινήτων του Δημοσίου σε 2 μήνες από 3 μήνες, που προβλεπόταν αρχικά.

Οι εκπτώσεις

Μια σειρά εκπτώσεων έρχονται να περιορίσουν την αντικειμενική αξία του ακινήτου, η οποία αποτελεί τη βάση υπολογισμού του τιμήματος εξαγοράς.

Μάλιστα με τις τελευταίες βελτιώσεις που ψηφίστηκαν, το τίμημα εξαγοράς σε ειδικές περιπτώσεις αμφισβήτησης της κυριότητας του δημοσίου ακινήτου διαμορφώνεται με έκπτωση:

50% για αιτούντα που έχει αναγνωριστεί από πρωτοβάθμιο δικαστήριο ως κύριος του ακινήτου ή που έχει αναγραφεί ως κύριος στις πρώτες κτηματολογικές εγγραφές και έχει ασκηθεί αγωγή από το Δημόσιο ή δεν έχει παρέλθει η προθεσμία άσκησης αγωγής.

70% αν ο αιτών έχει ασκήσει ένδικο μέσο κατά δικαστικής απόφασης για την αναγνώριση της κυριότητας του ακινήτου έως την 31η.12.2022.

Παρέχεται ειδική έκπτωση 80% επί της αντικειμενικής αξίας, για ακίνητο που καλύπτει τις στεγαστικές ανάγκες του αιτούντα (ή του αρχικού δικαιοπαρόχου) ως αποτέλεσμα μαζικής εγκατάστασης πληθυσμιακών ομάδων πριν το 1964. Σε αυτή την περίπτωση το τίμημα αντιστοιχεί στο 20% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.

Για αναπηρία 67%-79% προβλέπεται έκπτωση 20%. Ιδια έκπτωση έχει και κάθε πρόσωπο που φιλοξενεί περισσότερο από 1 έτος ή επιβαρύνεται φορολογικά από πρόσωπα με την ανωτέρω ιδιότητα, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 18.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 24.000 ευρώ.

Παλιννοστών ομογενής, ο οποίος έχει εγγραφεί στα μητρώα ή τα δημοτολόγια δήμου ή είναι μόνιμος κάτοικος παραμεθόριων περιοχών: μείωση 20%.

Πολύτεκνοι: Μείωση 20% εφόσον έχουν ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό 80.000 ευρώ.

Τρίτεκνοι: Μείωση 15% εάν το ετήσιο ατομικό εισόδημα δεν ξεπερνά τα 25.000 ευρώ ή τα 40.000 ευρώ το ετήσιο οικογενειακό.

Μονογονεϊκές οικογένειες: Μείωση 15%.

Μακροχρόνια άνεργοι: Μείωση 15%

Δικαιούχοι Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΚΕΑ): Μείωση 20%.

Εάν εντός του ακινήτου υφίσταται κτίσμα που αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία του αιτούντος: έκπτωση 20%.

Δικαιολογητικά

Οι πολίτες που θέλουν να αποκτήσουν νόμιμους τίτλους ιδιοκτησίας στις καταπατημένες εκτάσεις θα υποβάλουν αίτηση εξαγοράς η οποία συνοδεύεται μεταξύ άλλων από τα ακόλουθα δικαιολογητικά:

Τοπογραφικό διάγραμμα

Αεροφωτογραφίες είτε του έτους 1992 ή προγενέστερες ή του 1982 ανάλογα με την περίπτωση.

Φύλλο προσδιορισμού της αντικειμενικής αξίας οικοπέδου η γηπέδου.

Βεβαίωση όρων δόμησης.

Οικοδομική άδεια εφόσον αυτή υπάρχει.

Απόσπασμα κτηματολογικού διαγράμματος.

Πράξη προσδιορισμού ΕΝΦΙΑ των τελευταίων 5 ετών

Εξαγορά ακινήτων που χρησιμοποιούνται για επιχειρηματικές δραστηριότητες

Ο νόμος παρέχει το δικαίωμα εξαγοράς ακινήτων του Δημοσίου τα οποία χρησιμοποιούνται για επιχειρηματικές δραστηριότητες. Τα ακίνητα αυτά, που ανήκουν στην ιδιωτική περιουσία του υπουργείου Οικονομικών, μπορούν να εξαγοραστούν στο διπλάσιο της αντικειμενικής αξίας, προσαυξανόμενο κατά 25% για τις εγκαταστάσεις. Συγκεκριμένα, η διάταξη ορίζει ότι: “Τμήματα ακινήτων που ανήκουν στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου και υπάγονται στην αρμοδιότητα του υπουργείου Οικονομικών, σε όμορα προς τα οποία τμήματα των ιδίων ακινήτων έχουν ανεγερθεί βιοτεχνικές, βιομηχανικές αγροτικές, κτηνοτροφικές και τουριστικές επιχειρήσεις, εγκαταστάσεις πάσης φύσεως που αποτελούν ενιαίο λειτουργικό σύνολο με τις υπόλοιπες εγκαταστάσεις της επεκταθείσας επιχείρησης, εκποιούνται απευθείας στις επιχειρήσεις αυτές, κατόπιν σχετικής τους αίτησης με αντάλλαγμα ίσο με το 200% της αντικειμενικής αξίας προσαυξανόμενο κατά 25% για τις εγκαταστάσεις”.

Οι εκποιήσεις αυτές επιτρέπονται μόνον εφόσον:

Το εκποιούμενο τμήμα προς την όμορη επιχείρηση είναι μη άρτιο και μη οικοδομήσιμο και εντάσσεται υποχρεωτικά στο όμορο άρτιο και οικοδομήσιμο ακίνητο της επιχείρησης.

Οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις επί των τμημάτων αυτών από τις όμορες επιχειρήσεις έχουν ανεγερθεί μέχρι την 28η/7/2011.

Η εκποίηση του τμήματος προς την όμορη επιχείρηση δεν είναι αντίθετη στον ισχύοντα χωροταξικό σχεδιασμό.