Παράβαση νομοθεσίας με ντοκουμέντα

Καταρρίπτοντας τον ένα μύθο μετά τον άλλον
ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑΣ ΕΡΕΥΝΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΙΚΗ ΝΤΟΡΑΣ ΚΑΤΣΩΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟ AIGIO VOICE

(Η διακοπή ανασκαφών συνιστά “παράβαση νομοθεσίας με ντοκουμέντα του Σώματος Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης”)

Η ανακάλυψη της Αρχαίας Ελίκης αποτελεί ένα δύσκολο, επίπονο και διαρκές εγχείρημα. Περισσότερο από τον καθένα, αυτό το γνωρίζει πολύ καλά η Διευθύντρια των ερευνητικών εργασιών Αρχαιολόγος Ντόρα Κατσωνοπούλου, η οποία παραχώρησε αποκλειστική συνέντευξη στο AIGIO VOICE.
Η ερευνητική ομάδα καταρρίπτει τον ένα μύθο μετά τον άλλον. Η Ελίκη όχι μόνο δεν χάθηκε από το σεισμό του 373 π.Χ. αλλά η ιστορία της συνεχίστηκε και ο νέος οικισμός που δημιουργήθηκε άκμασε μεταγενέστερα.

Κα. Κατσωνοπούλου, τα πρόσφατα ευρήματα και οι ανακοινώσεις που έγιναν στο 6ο Συνέδριο για την Αρχαία Ελίκη άλλαξαν την ιστορία. Η Αρχαία Ελίκη δεν καταποντίστηκε αλλά η ιστορία της συνεχίστηκε στο διάβα των αιώνων. Ποιες άλλες προϋποθέσεις απαιτούνται για να γίνει η Αρχαία Ελίκη επισκέψιμη αρχαιολογική περιοχή και να αποκτήσει η Αιγιάλεια
επισκεψιμότητα;

Κατ’ αρχήν, θα ήταν χρήσιμο να υπενθυμίσω ότι η διεπιστημονική έρευνα της ομάδας μας
πολύ νωρίς, ήδη στα τέλη της δεκαετίας του 1990, απέδειξε ότι η Ελίκη δεν χάθηκε στον
βυθό του Κορινθιακού όπως πιστευόταν πριν, καταρρίπτοντας έτσι έναν παλαιότερο μύθο
περί καταποντισμού της στην θάλασσα. Αντίθετα, η αρχαία πόλη βρίσκεται σήμερα
θαμμένη στην ξηρά σε βάθη 2 και πλέον μέτρων, στην περιοχή των σύγχρονων χωριών
Ελίκης, Ριζομύλου και Νικολαιίκων. Με την μελέτη των πιο πρόσφατων ευρημάτων και τα
συμπεράσματα που ανακοινώθηκαν στο 6 ο Διεθνές Συνέδριο, καταρρίψαμε έναν δεύτερο
μύθο που έθετε ως εποχή τέλους της ιστορίας της Ελίκης τον σεισμό του 373 π.Χ. Οι μελέτες
μας έδειξαν ότι αυτό δεν συνέβη στην πραγματικότητα. Αντίθετα, η ζωή στην Ελίκη
συνεχίστηκε και λίγες μόνον δεκαετίες μετά τον σεισμό άνθησε ένας νέος
ακμαίος οικισμός που διήρκεσε για αιώνες μετά, μέχρι και τους ύστερους
ρωμαϊκούς χρόνους (5 oς -6 ος αι. μ.Χ.).
Σχετικά με την επισκεψιμότητα για την οποία με ρωτάτε, ήδη έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος
εξαιτίας της παρατεινόμενης επί εννέα χρόνια εκκρεμότητας συνέχισης των σημαντικών
ανασκαφών μας στην περιοχή, με αποκλειστική ευθύνη του ΥΠΠΟ και των υπηρεσιών του,
ουσιαστικά κατά παράβαση της σχετικής νομοθεσίας, όπως σαφώς έχουν αποδείξει τρεις
Έλεγχοι στο ΥΠΠΟ από το Σώμα Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης του κράτους τα
τελευταία χρόνια. Αυτή η εκκρεμότητα, όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, λειτουργεί εις
βάρος της ανάπτυξης της περιοχής μας και γι’ αυτό η συνέχιση του ανασκαφικού έργου θα
έπρεπε να αποτελεί κορυφαίο ζήτημα διεκδίκησης για τις τοπικές Αρχές.

Η νυν Υπουργός Πολιτισμού έχει κατά το παρελθόν απορρίψει μια σειρά αιτημάτων για
συνέχιση του ερευνητικού έργου ή ακόμα και για έναρξη των ανασκαφών. Πιστεύετε ότι τα
πολιτικά εμπόδια που αντιμετωπίζει το ερευνητικό έργο είναι βάσιμα ή προέρχονται από
επιστημονικά και οικονομικά συμφέροντα άλλων αρχαιολογικών περιοχών στη χώρα;

Υπενθυμίζω ότι οι πρώτες ανασκαφές στην περιοχή ξεκίνησαν το 2000 με σκοπό αρχικά την
διασταύρωση των αποτελεσμάτων των γεωλογικών και γεωφυσικών ερευνών της ομάδας
μας μεταξύ 1990 και 1999. Η επιτυχία ήταν πέραν του αναμενομένου,καθώς ήδη στις 10
πρώτες ανασκαφικές τομές που πραγματοποιήσαμε, βρέθηκαν για πρώτη φορά θαμμένες
αρχαιότητες στην πεδιάδα, εκεί δηλαδή που μέχρι τότε κανείς δεν πίστευε ότι υπάρχουν και
κανείς δεν είχε ενδιαφερθεί να αναζητήσει. Ο εντοπισμός της Ελίκης, ένα πολύ δύσκολο
εγχείρημα,είχε επιτευχθεί από την ομάδα μας και ενώ έγινε διεθνώς δεκτός με
ενθουσιασμό, στην χώρα μας επισήμως είτε αποσιωπήθηκε ή επιχειρήθηκε να
υποβαθμιστεί. Με την στήριξη του Πανεπιστημίου Πατρών (Τμήμα Γεωλογίας) που πήρε την
σκυτάλη από την Αμερικανική Σχολή, και πάντοτε σε συνεργασία με την Εταιρεία Φίλων
Αρχαίας Ελίκης, ξεκίνησαν από το 2003 οι συστηματικές ανασκαφές με την μορφή 5ετών
προγραμμάτων, σύμφωνα με τον Αρχαιολογικό Νόμο. Τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν
ήταν πλούσια και ιδιαιτέρως σημαντικά. Κάθε χρόνο και μέχρι το 2012, οι ανασκαφές μας
έφερναν στο φως και ξεδίπλωναν σιγά-σιγά την ιστορία της Ελίκης από την 3 η χιλιετία π.Χ.
μέχρι και τα ύστερα χρόνια της αρχαιότητας, δηλαδή για διάστημα 5000 χρόνων από
σήμερα. Και τότε ακριβώς, με την εφεύρεση γραφειοκρατικών τεχνασμάτων, διεκόπη η
συνέχιση των σημαντικότατων ανασκαφών στην Αρχαία Ελίκη.
Σε αντίθεση με φημολογίες περί δήθεν μη επαρκών στοιχείων της έρευνας ή τάχα
οικονομικών δυσκολιών, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο απλή. Η επιτυχία της ομάδας μας
εκεί που τόσοι άλλοι στο παρελθόν είχαν αποτύχει, δεν συνάντησε την μεγαλοψυχία των
εκπροσώπων της πολιτείας που κάνοντας χρήση των προνομίων που παρέχει η θέση
κρατικής εξουσίας, πέτυχαν την διακοπή του επιτυχημένου έργου με κατάφωρη παραβίαση
της νομιμότητας, καθόσον η εξουσία προσφέρει και ατιμωρησία. Και ξαφνικά εκεί που
κανένα ενδιαφέρον δεν είχαν δείξει ποτέ για την υπόθεση, ανακάλυψαν ετεροχρονισμένα
την Ελίκη. Το δυστύχημα για την χώρα μας είναι ότι αυτές οι συμπεριφορές βρίσκουν συχνά
κάλυψη στην πολιτική ηγεσία.
Στην περίπτωση της Ελίκης, υπήρξαν ευτυχώς και Υπουργοί που ξεπέρασαν το συντεχνιακό
κατεστημένο και εξέδωσαν τις σχετικές εγκριτικές άδειες ανασκαφών. Από τις πλέον
χαρακτηριστικές περιπτώσεις, και σε σχέση με το ερώτημά σας, είναι η στάση του Υπουργού
Π. Γερουλάνου που διόρθωσε την σχετική απόφαση 2010 ώστε να συνεχιστούν απρόσκοπτα
οι ανασκαφές το 2011, όταν διαπίστωσε την ελλιπή πληροφόρηση για τα στοιχεία της
υπόθεσης από την τότε Γεν. Γραμματέα και Πρόεδρο του ΚΑΣ, σημερινή Υπουργό Πολιτισμού.
Δεν συνέβη όμως το ίδιο με τους διαδόχους του που επέλεξαν την σύμπλευση με το
κατεστημένο, συνυπογράφοντας και επιβραβεύοντας ουσιαστικά την παράνομη διαδικασία
διακοπής του έργου. Και επειδή οι έρευνες στην Αρχαία Ελίκη ποτέ δεν έτυχαν κρατικής
επιχορήγησης και τα εμπόδια δεν οφείλονται σε ανταγωνισμούς οικονομικούς ή πολιτικούς
άλλων περιοχών, είναι ξεκάθαρο ότι το έργο αντίθετα πλήττεται από εκείνους που θα
έπρεπε εκ της θέσεώς τους να το στηρίζουν, ως όφειλαν.

Η πολιτεία διαχρονικά δεν υποστήριξε ένθερμα και έμπρακτα το ερευνητικό έργο. Οι
δημοτικές Αρχές του Αιγίου και μετέπειτα της Αιγιάλειας, πως αντιμετώπισαν τις έρευνες;

Όπως ήδη είπαμε, σαφέστατα νομίζω, η πολιτεία όχι μόνον δεν υποστήριξε αλλά τις
περισσότερες φορές, δέσμια στις συντεχνίες, λειτούργησε εις βάρος και της επιστημονικής
έρευνας και του τόπου. Οι εξαιρέσεις Υπουργών που αντιλαμβανόμενοι την πραγματική
κατάσταση, ξεπέρασαν την γραφειοκρατική παραπληροφόρηση και εξέδωσαν τις σχετικές
εγκριτικές Αποφάσεις είναι η επιβεβαίωση του κανόνα.
Οι δημοτικές Αρχές Αιγίου αρχικά και Διακοπτού ακολούθως υπήρξαν ουσιαστικοί
συμπαραστάτες του έργου μας. Το Α’ Διεθνές Συνέδριο εξάλλου για την Αρχαία Ελίκη
πραγματοποιήθηκε με την συνδιοργάνωση και στήριξη του Δήμου Αιγίου το 1995 επί
θητείας του αείμνηστου Λέλου Σιαβελή. Η ίδια συνεργασία συνεχίστηκε και με την
δημιουργία του Δήμου Διακοπτού στα επόμενα χρόνια, από τον α’ Δήμαρχο τον αείμνηστο
Τρύφωνα Λίβα, τους Γιώργο Μακρή και Τάκη Βασιλείου στην συνέχεια. Χωρίς να αποδοθεί
αδιαφορία στον μετέπειτα Δήμο Αιγιάλειας, δεν υπήρξε εκ μέρους των εκπροσώπων του η
ίδια ισχυρή διεκδίκηση προώθησης του σημαντικού αυτού έργου μέχρι σήμερα.

Το γερμανικό ZDF ετοιμάζει ντοκιμαντέρ για την αρχαία Ελίκη. Ο Μαρινάτος είχε
ανακοινώσει ότι η ανακάλυψη της Ελίκης ισοδυναμεί με την ανακάλυψη της Ελληνικής
Πομπηίας. Στην Ελλάδα έχουμε συλλάβει την διεθνή σημασία της ανακάλυψης και τις
ανακατατάξεις που θα επιφέρει σε τομείς, όπως η οικονομία, ο τουρισμός και η επιστήμη;

Με την ανακάλυψη των πρώτων κλασικών ερειπίων της Ελίκης στην περιοχή του Ριζομύλου
το 2001, το γνωστό τηλεοπτικό κανάλι BBC πραγματοποίησε ωριαίο επιστημονικό
ντοκιμαντέρ για το ερευνητικό έργο μας και τον επιτυχή εντοπισμό της Αρχαίας Ελίκης που
προβλήθηκε σε όλο τον κόσμο. Μεγάλες εφημερίδες, όπως New York Times, Independent,

Herald Tribune κ.ά., και επιστημονικά περιοδικά του εξωτερικού αφιέρωσαν κεντρικά
άρθρα στην ανακάλυψη. Έκτοτε και άλλα διεθνή κανάλια ενδιαφέρθηκαν για το θέμα, με
πιο πρόσφατο το νέο ντοκιμαντέρ του ZDF που προβλήθηκε μάλιστα στην χώρα μας τον
περασμένο Σεπτέμβριο.
Η διεθνής προβολή ανακάλυψης της Αρχαίας Ελίκης
και το διαχρονικό διεθνές ενδιαφέρον για τον χώρο της, δείχνουν με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο πόσο
καίριας σημασίας είναι για την οικονομία, τον τουρισμό και την ανάπτυξη της Αιγιάλειας κατ΄ αρχήν
αλλά και ευρύτερα της χώρας. Ένας τόσο γνωστός διεθνώς
αρχαιολογικός χώρος είναι προφανές ότι θα προσείλκυε πλήθος επισκεπτών. Πλην όμως,
αυτά τα οφέλη στερείται η περιοχή μας και η χώρα, καθώς το αρμόδιο Υπουργείο δεν έχει
μέχρι σήμερα ανταποκριθεί στην συμμόρφωση με τα πορίσματα τριών (!) Ελέγχων του
κράτους προκειμένου να προχωρήσει απρόσκοπτα η ανασκαφική έρευνα.