Μια χώρα που γιορτάζει τη γλώσσα ενώ διαστρεβλώνει την αλήθεια

Του Γιώργου Καρβουνιάρη*

Η 9η Φεβρουαρίου έχει πλέον καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας. Μεγαλειώδες νέο, αν το σκεφτεί κανείς — ένα παγκόσμιο προσκύνημα στη γλώσσα που γέννησε τη φιλοσοφία, την επιστήμη, τη δημοκρατία. Όμως μπορεί να τιμούμε την ελληνική γλώσσα, αλλά την ίδια στιγμή τη θυσιάζουμε καθημερινά στο βωμό της αμάθειας, της προχειρότητας και –ας το πούμε ξεκάθαρα– της συστηματικής υποβάθμισης από αυτούς που οφείλουν να την προστατεύουν: το κράτος και την εκάστοτε κυβέρνηση.

Ο ελληνικός πολιτισμός, ο πολιτισμός του Λόγου και της Παιδείας, αργοπεθαίνει κάτω από τη σκιά της σιωπηλής μας συνενοχής. Και οι ηγέτες του σήμερα, αντί να σκύψουν με σεβασμό πάνω από τον θησαυρό της γλώσσας και των αξιών μας, προτιμούν να χτίζουν μια κοινωνία βολικής σιωπής και χειραγώγησης. Με «ομάδες αλήθειας» που καμία σχέση δεν έχουν με την αλήθεια – εκτός αν η αλήθεια μετοίκησε στον τόπο της προπαγάνδας και της μονοφωνίας.

Η ελληνική γλώσσα δεν είναι απλώς μέσο επικοινωνίας. Είναι μνήμη, σκέψη, ψυχή. Είναι οι ρίζες μας – και όταν κόβεις τις ρίζες, το δέντρο πέφτει. Πόσοι όμως, από τους νέους –και όχι μόνο– γνωρίζουν τι σημαίνει η λέξη «φιλοκαλία»; Πόσοι έχουν διαβάσει Πλάτωνα ή Καβάφη; Πόσοι μπορούν να αρθρώσουν ολοκληρωμένη άποψη χωρίς emojis και αγγλικούρες; Αν η γλώσσα αντανακλά την ποιότητα της σκέψης, τότε είμαστε σε κρίση πολύ βαθύτερη από αυτή που δείχνουν τα δημοσιονομικά μας.

Η Παγκόσμια Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας είναι, θεωρητικά, μια γιορτή. Στην πράξη, γίνεται καθρέφτης της αποτυχίας μας να σταθούμε αντάξιοι της κληρονομιάς που κουβαλάμε. Είναι σαν να προσφέρεις λουλούδια στον τάφο ενός πολιτισμού που εσύ ο ίδιος πρόδωσες – με την αδιαφορία, την ανοχή, την έλλειψη φαντασίας και πολιτισμικής πυγμής.

Όσο για την ελληνική κυβέρνηση; Έχει εγκαταλείψει την ελληνική γλώσσα και σκέψη στο έλεος του αλγόριθμου. Η κριτική σκέψη καταπνίγεται όχι από έλλειψη ευφυΐας, αλλά από οργανωμένη επίθεση. Δεν πρόκειται για ατύχημα, αλλά για στρατηγική: όσο λιγότερο σκέφτεται ο πολίτης, τόσο πιο εύκολα χειραγωγείται. Γι’ αυτό και βλέπουμε παντού «άσπρα να λέμε, μαύρα να καταλαβαίνουμε». Η ενημέρωση έγινε meme και η δημόσια συζήτηση, θορυβώδης ηχώ του τίποτα.

Και πώς να μιλήσουμε για αλήθεια, όταν οι υποκλοπές παρουσιάζονται ως «παρεξήγηση» και η τραγωδία των Τεμπών ως «ανθρώπινο λάθος»; Πώς να υπερασπιστούμε τη γλώσσα, όταν η ίδια η πραγματικότητα διαστρέφεται με όρους κακογραμμένου σεναρίου; Ο πόλεμος ενάντια στη γλώσσα είναι και πόλεμος ενάντια στην αλήθεια – κι αυτό το γνωρίζουν καλά οι σεναριογράφοι της σύγχρονης πολιτικής φαντασίας.

Αν θέλουμε να τιμήσουμε πραγματικά τη γλώσσα μας, ας σταματήσουμε πρώτα την υποκρισία. Ας διεκδικήσουμε παιδεία που δεν περιορίζεται σε «επικοινωνιακές καμπάνιες», αλλά καλλιεργεί πολίτες. Ας φέρουμε ξανά το διάλογο στα σχολεία, τον στοχασμό στα μέσα ενημέρωσης και τον πολιτισμό στην καρδιά της δημόσιας ζωής.

Γιατί αλλιώς, θα μας μείνει μόνο η γιορτή. Κι όταν οι γιορτές γίνονται χωρίς περιεχόμενο, τότε είναι μνημόσυνα.

Χρόνια πολλά, λοιπόν, ελληνική γλώσσα. Και καλή τύχη – θα τη χρειαστείς.

*Ο Γιώργος Καρβουνιάρης είναι δημοσιογράφος, Γ.Γ. της Ένωσης Συντακτών Πελοποννήσου- Ηπείρου- Νήσων, υποψήφιος βουλευτής Αχαΐας ΠΑΣΟΚ το 2023