ΠΑΤΡΑ | Τι είπε χθες ο Γ. Παπανδρέου στην Ημερίδα του ινστιτούτου Ανδρέας Παπανδρέου

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΩΡΓΟΥ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ

ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ»

Κυρίες και Κύριοι, Αγαπητές Φίλες, Αγαπητοί Φίλοι,

Αισθάνομαι ιδιαίτερη συγκίνηση, γιατί με τη σημερινή μας εκδήλωση εδραιώνουμε την συνεργασία του Ιδρύματος Ανδρέα Παπανδρέου με το Πανεπιστήμιο Πατρών.

Η συνεργασία αυτή, για την οποία μόλις υπογράψαμε«Μνημόνιο Συνεργασίας», έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό, αφού το Πανεπιστήμιο Πατρών ιδρύθηκε επί Πρωθυπουργίας Γεωργίου Παπανδρέου, με πρωτοβουλία όμως του Ανδρέα Παπανδρέου.

Η συνεργασία αυτή έχει και έναν ακόμη ουσιαστικό συμβολισμό. Γιατί αυτά εδώ τα χώματα, της Αχαϊκής γης, αποτελούν φυτώριο αγώνων για την Δημοκρατία.

Και Δημοκρατία δεν υπάρχει χωρίς παιδεία.

Ενώ η παιδεία χωρίς δημοκρατία καταλήγει σε κατήχηση.

Δημοκρατία και παιδεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.

Και η εκκίνηση αυτής της νέας προσπάθειας του ΙΑΠ, του Ιδρύματος Ανδρέας Παπανδρέου, στοχεύουμε να εξελιχθεί σε έναν σημαντικό θεσμό, με μια σειρά από εργαστήρια ταοποία θα αφορούν τη Δημοκρατία.

Τη Δημοκρατία, παντού.

Θέλουμε, η εμπέδωση και εμβάθυνση της Δημοκρατίας, να αποτελέσει το μεγάλο ζητούμενο ενός διαρκούς δημοσίου διαλόγου, ανοικτού, αξιόπιστου και αποτελεσματικού.

Θέλουμε την εμβάθυνση της δημοκρατίας ως μια διαδικασία που θα χτυπήσει μια ιστορική παθογένεια του νεοελληνικού κράτους, από την γέννησή του. Την πελατοκρατία. Με απλά λόγια, την αυθαιρεσία των κρατούντων, την αυθαίρετη ιδιοποίηση κάθε εξουσίας για την ικανοποίησησκοπιμοτήτων, κατεστημένων, οικονομικών, κομματικών ή και προσωπικών.

Όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου έλεγε «η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» δεν μιλούσε μόνο για την ανεξαρτησία της χώρας από ξένες εξαρτήσεις.

Μιλούσε για την απελευθέρωση του Έλληνα, της Ελληνίδας και από τις πελατειακές δομές ενός οικονομικού και πολιτικού συστήματος που τον κρατά εξαρτημένο και μίζερο.

Ακόμα και σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού μας συστήματος, υπηρετεί με αξιοσημείωτη συνέπεια, αυτήν την γενεσιουργό αιτία των χρόνιων παθογενειών.

Όπως, λοιπόν, μπορείτε να αντιληφθείτε, το επίμαχο ζήτημα με το οποίο θέλουμε ως Ίδρυμα Ανδρέας Παπανδρέου να αναμετρηθούμε, δεν προέκυψε τυχαία, ούτε ήρθε ως ένα ζήτημα που έχει το ενδιαφέρον του ιστορικά και διαχρονικά μόνο, αλλά προκύπτει ως ανάγκη των καιρών.

Το διακύβευμα της δημοκρατίας είναι το διακύβευμα της εποχής.

Πώς θα εγγυηθούμε μια πολιτεία, που θα υπηρετεί πιστά το δημόσιο συμφέρον.

Κοντολογίς, μια Πολιτεία η οποία διαθέτει θεσμούς που λειτουργούν δημοκρατικά.

Οι πολίτες βιώνουν περιβάλλον κοινωνικής συνοχής και ασφάλειας, με κοινωνική δικαιοσύνη και κράτος δικαίου.

Προστατεύονται τα δικαιώματα των πολιτών, με νόμους ίδιους για όλους, όχι με άλλους νόμους για τους ισχυρούς και άλλους για τους πληβείους.

Μια πολιτεία ισονομίας, διαφάνειας, αξιοκρατίας και λογοδοσίας.

Παράλληλα όμως, αναζητούνται σήμερα και νέες μορφές εμβάθυνσης της δημοκρατίας.

Στην Επιτροπή Δημοκρατίας που Προεδρεύω στο Συμβούλιο της Ευρώπης, αναζητούμε νέους θεσμούς, όπου τον πρώτο λόγο έχουν οι πολίτες, καθημερινά, που τους δίνεται η δυνατότητα να είναι ενεργοί, συμμέτοχοι, απελευθερωμένοι από δουλείες, δημιουργικοί στην προσωπική αλλά και συλλογική ζωή της χώρας.

Θεσμούς και διαδικασίες ενημέρωσης και διαβούλευσης, ικανούς να εκπαιδεύουν όλους μας, σωστά, ώστε να μπορούμε ως κοινωνία να αποφασίζουμε για το δικό μας μέλλον, με ελευθερία και σοφία.

Σε αυτό το πλαίσιο, η επιλογή του σημερινού θέματος, έγινε με γνώμονα τον επίκαιρο χαρακτήρα ενός σημαντικού ζητήματος, το ενεργειακό, που δεν προέκυψε ως απόρροια του πολέμου στην Ουκρανία, όπως θέλουν κάποιοι να υποστηρίζουν, παρά το ότι μπορεί να επιτάθηκε λόγω της Ρωσικής εισβολής, αλλά ήρθε ως αποτέλεσμα μιας πολιτικής επιλογής, που και αυτή με τη σειρά της, αποτελεί λογική συνέχεια μιας αντίληψης που ταλανίζει την Ελληνική Πολιτεία από τη συγκρότησή της.

Η απάντηση που θα δώσουμε σε αυτά τα διλήμματα, θα καθορίσει το μέλλον μας. Από τα πιο απλά θέματα της καθημερινότητας, μέχρι τις μείζονες προκλήσεις με τις οποίες πρέπει να αναμετρηθεί η ανθρωπότητα προκειμένου να πραγματοποιήσει μια ειρηνική και αποτελεσματική μετάβαση σε ένα βιώσιμο, πράσινο και ψηφιακό μέλλον.

Θα κριθεί και το αν τελικά θα κινηθούμε προς το μέλλον με πυξίδα τις αρχές του ανθρωπισμού και του διαφωτισμού ή αν θα οπισθοχωρήσουμε στο σκοτάδι, τον αυταρχισμό και τη βία.

Κύριε Πρύτανη,

Κύριε Αντιπρύτανη,

Σας ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη με την οποία μας περιβάλλατε και για τη συμβολή σας σε αυτήν την προσπάθεια.

Τεχνολογία και Δημοκρατία

Αγαπητές Φίλες, Αγαπητοί Φίλοι,

Θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω το συλλογισμό μου, για τη σημερινή μας συζήτηση, με ένα θέμα που αρχικά μπορεί να σας φανεί ότι μικρή σχέση έχει με την σημερινή Ημερίδα.

Την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Η εκρηκτική εξέλιξη στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, αποτελεί μια εντυπωσιακή και θαυμαστή απόδειξη για τις δυνατότητες της συλλογικής γνώσης της ανθρωπότητας και για τα όσα μπορούμε να καταφέρουμε.

Όμως, παράλληλα, η εξέλιξη αυτή, φέρνει μαζί της και ένα από τα μεγαλύτερα διλήμματα, αν όχι το πιο μεγάλο δίλημμα που καλούμαστε να διαχειριστούμε, στην ιστορία του ανθρώπινου γένους.

«Πρέπει να αφήσουμε τις μηχανές να πλημμυρίσουν τα κανάλια πληροφόρησης μας με προπαγάνδα και αναλήθεια;

Θα πρέπει να αυτοματοποιήσουμε και να υποκαταστήσουμε όλες τις δουλειές, συμπεριλαμβανομένων των δημιουργικών, που δίνουν νόημα στη ζωή μας;

Θα πρέπει να αναπτύξουμε μη ανθρώπινα μυαλά που θα μπορούσαν να μας ξεπεράσουν και αριθμητικά, και διανοητικά, και τελικά, να μας καταστήσουν αχρείαστους και να μας αντικαταστήσουν;

Πρέπει να διακινδυνεύσουμε να χάσουμε τον έλεγχο του πολιτισμού μας;

Η προηγμένη τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποτελέσει μια βαθύτατη αλλαγή στην ιστορία της ζωής επί της Γης;»

Αν αυτά τα λόγια τα θεωρείται υπερβολικά, πρέπει να σας ενημερώσω ότι, δεν είναι δικά μου. Είναι μέρος μιας επιστολής – που και εγώ υπέγραψα προ ημερών -, χιλιάδων επιστημόνων, διανοουμένων και πολιτικών σε παγκόσμια κλίμακα.

Το δίλημμα είναι υπαρκτό: πιθανά να φθάνουμε ή ακόμα σήμερα να έχουμε φθάσει, στο σημείο όπου δημιουργήσαμε ένα εργαλείο, με τέτοια ισχύ, που θα επισκιάσει την ανθρώπινη νοημοσύνη.

Χωρίς όμως ηθικούς κανόνες, χωρίς έλεγχο και στόχους συμβατούς προς την ανθρώπινη κοινωνία, αυτές οι ψηφιακές μηχανές τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να κινηθούν εκτός ορίων. Και όταν λέω εκτός ορίων, εννοώ ότι ασυνείδητα ή και συνειδητά, να απειλήσουν τον πολιτισμό μας, τη δημοκρατία μας ή ακόμα και την ίδια μας τη ζωή.

Η επιστολή συνεχίζει τον προβληματισμό θέτοντας και το βασικό ζήτημα της εποχής μας. Αυτό της δημοκρατίας. Και τονίζεται χαρακτηριστικά στην επιστολή: «Δεν μπορούν τέτοιες αποφάσεις να ανατίθενται σε μη εκλεγμένους ηγέτες της τεχνολογίας».

Οι χιλιάδες υπογράφοντες καλούν τις κυβερνήσεις και τις εταιρίες όλης της υφηλίου να φρενάρουν άμεσα τις εξελίξεις αυτές.

Το δημοκρατικό διακύβευμα της εποχής είναι ξεκάθαρο. Η εκθαμβωτική παραγωγή γνώσεων και τεχνογνωσίας, οι ραγδαίες, πολλαπλασιαστικές εξελίξεις στην τεχνολογία, ο μεγάλος και συσσωρευμένος πλούτος, τα μέσα παραγωγής – σε κάθε τομέα, τα μέσα ενημέρωσης και οι ψηφιακές πλατφόρμες στις οποίες όλοι μας βρισκόμαστε, δηλαδή το ευρύτερο οικονομικό, τεχνολογικό, φυσικό, περιβάλλον και οικοσύστημα, σε ποιον ανήκουν;

Ποιος έχει τον έλεγχο των αποφάσεων που αφορούν άμεσα το σήμερα και το αύριο της ζωής μας;

Ποιος αποφασίζει για εμάς, χωρίς εμάς;

Φίλες και φίλοι, η δημοκρατική πρόκληση που θέτουν αυτοί οι χιλιάδες επιστήμονες και διανοούμενοι ανά τον κόσμο είναι ξεκάθαρη:

Είναι ώρα να πάρουν δημοκρατικά, συμμετοχικά, οι πολίτες, οι κοινωνίες, τα ηνία της διαχείρισης, τον έλεγχο των κρίσιμων αυτών αποφάσεων. Τώρα πια, καθοριστικών για την επιβίωσή μας.

Είναι ώρα να θέσουμε εμείς τους κανόνες, ηθικούς, δίκαιους, βιώσιμου