ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Το σημερινό Λαμπίρι θεωρείται απόλυτα εξακριβωμένο ότι ήταν η ίδια τοποθεσία με τον αρχαίο Ερινεό, λιμάνι των Ρυπών. Τούτο προκύπτει από το ότι δεν υπάρχει άλλος όρμος κοντά στη θέση που υποδεικνύεται από τον Παυσανία, ο οποίος να μπορεί να ανταποκριθεί στον Ερινεό, και το Λαμπίρι συμφωνεί τέλεια με αυτά που αναφέρονται από το Θουκυδίδη. Επίσης ο Παυσανίας θεωρεί ότι το λιμάνι των Ρυπών απείχε από την Αρχαία Ελίκη 90 στάδια (175 μέτρα έκαστο) και απ’ αυτό συμπεραίνουμε ότι πράγματι η απόσταση από την θάλασσα είναι περίπου 10,5 χιλιόμετρα. Ο κόλπος του Λαμπιρίου -πάντα κατά το Θουκυδίδη-χρησίμευσε το 412 π.Χ. για ορμητήριο των Πελοποννησίων που πολεμούσαν εναντίον των Αθηναίων. Αναφέρεται ότι τον Ιούλιο του 412 π.Χ., οι Αθηναίοι όρμησαν κατά των Πελοποννησίων, τους οποίους ανάγκασαν να δεχτούν την ναυμαχία λίγο πιο έξω από τον όρμο του Ερινεού. Η ναυμαχία διάρκεσε πολλές ώρες χωρίς κανέναν νικητή και οι κάτοικοι του αρχαίου Ερινεού θεωρώντας τον εαυτό τους νικητή έστησαν τρόπαιο κοντά στον κόλπο σε ένδειξη της νίκης τους.
Η πόλη αυτή κατά Στράβωνα καταστράφηκε με εντολή των Ρωμαίων (αυτοκράτορας Οκταβιανός) περίπου το 45 π.X. και δεν συμπεριλαμβάνεται στις 12 πόλεις της Αχαΐας που αναφέρει ο Θουκυδίδης.
Επίσης την ίδια περίπου εποχή τον 4ο π.Χ. αιώνα αναφέρεται από τον Στράβωνα, ότι αποίκησε ο Ηρακλείδης Μύσκελος με αρκετούς από την περιοχή των αρχαίων Ρυπών και με Αιγιείς, οι οποίοι όπως φαίνεται εγκαταστάθηκαν στον Κρότωνα της νοτίου Ιταλίας και στην συνέχεια δημιούργησαν την ονομαστή πόλη Καυλωνία. Άλλη αναλυτική αναφορά στο σημερινό Λαμπίρι μέχρι τα χρόνια του Μεσαίωνα δεν υπάρχει ιστορικά τεκμηριωμένη.
ΑΠΟΙΚΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ «ΚΑΥΛΩΝΙΑ» ΑΠΟ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΙΝΌΥ ΑΙΓΙΟΥ ΚΑΙ ΛΑΜΠΙΡΙΟΥ.
Από την εποχή εκείνη και μετά έχουμε και την πρώτη ονομασία του θεωρούμενου ως οικισμού με το όνομα αυτό. Η ονομασία αυτή προέρχεται από το όνομα του Φράγκου Λαμπρί (LAMBRI), που ήταν ένας από τους σπουδαίους Γάλλους φεουδάρχες του Μεσαίωνα και κατείχε το μέρος εκείνο της ακτής κατά τα χρόνια της Φραγκοκρατίας στην Πελοπόννησο.
Η από Λαμπίρι μέχρι Ψαθόπυργο ερημική παραλία ήταν μια στενή λωρίδα γης μήκους 11 χιλιομέτρων κατάφυτος από πεύκα, με το βουνό να επεκτείνεται μέχρι την θάλασσα και καταπράσινο από την βλάστηση.
ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
Πριν γίνει ο αυτοκινητόδρομος(παλαιά εθνική οδός Πατρών-Αθηνών περίπου το 1938) ένα μονοπάτι του οποίου η κατεύθυνση μας θυμίζει την παλιά στρατιωτική οδό που ακολουθούσε τον ίδιο δρόμο, διέσχιζε κατά μήκος την παραλιακή αυτή ζώνη. Αναφέρεται επίσης ότι κοντά στο 1805 και κοντά στον όρμο του Λαμπιρίου υπήρχε χάνι που ανήκε σε Αγά της Πάτρας και Έλληνες νοίκιαζαν αυτό με τα περίγυρα χωράφια. Επίσης την εποχή του Όθωνα κατά μήκος όλης της περιοχής από Πάτρα μέχρι την παλιά Βοστίτσα υπήρχαν φυλάκια -πολλά απ’ τα οποία υπάρχουν και σήμερα- στα οποία είχαν τοποθετήσει φύλακες για την προστασία των περιηγητών, επειδή οι ληστές την εποχή εκείνη ήταν πολλοί και επικίνδυνοι. Η όδευση σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας ήταν δύσκολη αλλά ιδιαίτερα σε αυτό το κομμάτι, που είχε ήδη απελευθερωθεί από τους Τούρκους και εθεωρείτο το πλέον πλούσιο της νεοσύστατης χώρας και ήταν ιδιαίτερο αρεστό στους ληστές.
ΨΑΡΑΔΕΣ ΤΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ ΣΤΟΝ ΟΡΜΟ ΤΟΥ ΛΑΜΠΙΡΙΟΥ
Στη σημερινή του μορφή το Λαμπίρι αποτελεί οικισμό του Δημοτικού Διαμερίσματος Ζήριας του πρώην Δήμου Ερινεού, του Δήμου Αιγιάλειας, ενώ στην πρωτύτερη μορφή του πριν το σχέδιο Καποδίστριας αποτελούσε οικισμό της Κοινότητας Ζήριας. Στην νεότερή του ιστορία (19ο-20ο αιώνα) έχει να επιδείξει αξιοσημείωτο τουριστικό ενδιαφέρον, αγροτική και εμπορική δραστηριότητα επιφανών ανθρώπων, καθώς και πολιτιστική με πολιτική ταυτόχρονα κυρίως από την οικογένεια Παναγιωτόπουλου, στους οποίους θα αναφερθούμε σε άλλα άρθρα.
(Ιστορία της πόλεως του Αιγίου – Σταυρόπουλου, Αρχείο Μαγκλάρα)