E-τιμολόγηση και στις διεθνείς συναλλαγές των επιχειρήσεων

Μέτρα για τον περιορισμό της φοροδιαφυγή λαμβάνει η Ε.Ε., όπου, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, οι απώλειες από τον ΦΠΑ ανέρχονται στο ποσό των 93 δισ. ευρώ, μειωμένες ωστόσο κατά 31 δισ. ευρώ σε σύγκριση με το 2019. Η Ε.Ε. θα υιοθετήσει την ηλεκτρονική τιμολόγηση στις διασυνοριακές συναλλαγές, με στόχο να ελαχιστοποιηθούν οι απάτες στον ΦΠΑ και τα εικονικά στοιχεία. Ουσιαστικά, η Ε.Ε. λαμβάνει μέτρα αντίστοιχα με αυτά που έχουν λάβει η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Δανία και η Νορβηγία. Η ηλεκτρονική τιμολόγηση καθιστά ανέφικτη την έκδοση εικονικών τιμολογίων, προσφέροντας όλα τα δεδομένα στις φορολογικές αρχές σε πραγματικό χρόνο.

Σύμφωνα με το σχέδιο της Ε.Ε., όλες οι συναλλαγές στις επιχειρήσεις θα δηλώνονται υποχρεωτικά και σε πραγματικό χρόνο. Τα δεδομένα των ηλεκτρονικών συναλλαγών θα διαβιβάζονται στην εθνική φορολογική αρχή κάθε χώρας και αμέσως μετά οι φορολογικές αρχές θα μοιράζονται δεδομένα με άλλα κράτη-μέλη, αναφέροντάς τα στη νέα κεντρική βάση δεδομένων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό το αποκεντρωμένο μοντέλο είναι παρόμοιο με τον τρόπο που λειτουργεί σήμερα η τρέχουσα βάση δεδομένων του συστήματος ανταλλαγής πληροφοριών ΦΠΑ (VIES). Ειδικότερα, το σχέδιο προβλέπει:

• Την ψηφιακή υποβολή στοιχείων σε πραγματικό χρόνο, με βάση την ηλεκτρονική τιμολόγηση, για τις επιχειρήσεις που ασκούν διασυνοριακές δραστηριότητες στην Ε.Ε.

Με αυτόν τον τρόπο θα παρέχονται στα κράτη-μέλη οι πολύτιμες πληροφορίες που χρειάζονται για την ενίσχυση της καταπολέμησης της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ, και ιδίως της αλυσιδωτής απάτης. Με την ηλεκτρονική τιμολόγηση θα περιορισθεί η απάτη στον τομέα του ΦΠΑ κατά 11 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ ταυτόχρονα θα μειωθεί το διοικητικό κόστος και το κόστος συμμόρφωσης για τους συναλλασσομένους της Ε.Ε. κατά 4,1 δισ. ευρώ ετησίως την επόμενη δεκαετία.

• Την καθιέρωση ενιαίας εγγραφής στο μητρώο ΦΠΑ σε ολόκληρη την Ε.Ε. Με βάση το μοντέλο της “μονοαπευθυντικής θυρίδας ΦΠΑ”, που υφίσταται ήδη για τις εταιρείες διαδικτυακών αγορών, η σημερινή πρόταση θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις που πωλούν σε καταναλωτές σε άλλο κράτος-μέλος να εγγράφονται μόνο μία φορά στο μητρώο ΦΠΑ σε ολόκληρη την Ε.Ε. και να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά τον ΦΠΑ μέσω μιας ενιαίας διαδικτυακής πύλης σε μία μόνο γλώσσα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, οι επιχειρήσεις, και ιδίως οι ΜμΕ, θα μπορούσαν κατ’ αυτόν τον τρόπο να εξοικονομήσουν περίπου 8,7 δισ. ευρώ σε δαπάνες εγγραφής στα μητρώα ΦΠΑ και διοικητικές δαπάνες σε διάστημα δέκα ετών. Μεταξύ των άλλων μέτρων που αποσκοπούν στη βελτίωση της είσπραξης του ΦΠΑ περιλαμβάνεται η υποχρέωση χρήσης της “μονοαπευθυντικής θυρίδας εισαγωγών” για ορισμένες πλατφόρμες που διευκολύνουν τις πωλήσεις στους καταναλωτές στην Ε.Ε.

Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές αρχές εστιάζουν στις απάτες που συντελούνται εντός της ελληνικής επικράτειας. Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι στο 10μηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2022 η Υπηρεσία Ελέγχου Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων ολοκλήρωσε 148 έρευνες για απάτη στον τομέα του ΦΠΑ, ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται 150 νέες έρευνες. Μετά τους ελέγχους η Εφορία προχώρησε στην απενεργοποίηση 123 ΑΦΜ. Πρόκειται για φυσικά και νομικά πρόσωπα που χαρακτηρίζονται ως “εξαφανισμένοι έμποροι”. Το ποσοστό της παραβατικότητας ανήλθε στο 86,5%, που δείχνει το μεγάλο πρόβλημα που υπάρχει. Στους συγκεκριμένους παραβάτες, φυσικά και νομικά πρόσωπα, η ΑΑΔΕ καταλόγισε φόρους και πρόστιμα ύψους 21,3 εκατ. ευρώ. Το 2021 είχαν απενεργοποιηθεί 139 ΑΦΜ και το 2020 144 ΑΦΜ για απάτες στον ΦΠΑ. Σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία, η διαδικασία απενεργοποίησης των ΑΦΜ διενεργείται στις περιπτώσεις που εντοπίζεται υπόθεση φοροδιαφυγής, αλλά και προληπτικά, εάν από τον έλεγχο των αρχών προκύψει ότι:

• Δεν έχουν υποβληθεί δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος και φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) για δύο συνεχόμενα έτη.
• Από έλεγχο ή αυτοψία της Φορολογικής Αρχής προκύπτει ότι δεν υφίσταται οικονομική δραστηριότητα της επιχείρησης.
• Από έλεγχο ή αυτοψία της Φορολογικής Αρχής προκύπτει ότι έχουν δηλωθεί ψευδή ή ανακριβή στοιχεία προκειμένου να χορηγηθεί Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ).
• Διαπιστωθεί πως έχουν ελλιπή ή λανθασμένα στοιχεία κατόχου.
• Έπειτα από έλεγχο διαπιστωθεί απάτη σε βάρος του Δημοσίου.

Το θετικό, πάντως, είναι ότι το περασμένο έτος το κενό ΦΠΑ στην Ελλάδα περιορίσθηκε. Μάλιστα, από το υπουργείο Οικονομικών αναφέρουν ότι το 2022 οι απώλειες ΦΠΑ θα είναι ακόμα μικρότερες, εξέλιξη που οφείλεται στην αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και των ελέγχων των δηλούμενων στοιχείων των επιχειρήσεων από την πλατφόρμα MyDATA.

Όπως προκύπτει από τα προσφάτως δημοσιοποιημένα στοιχεία, το έλλειμμα ΦΠΑ συρρικνώθηκε κατά 32,3%. Συγκεκριμένα, η χώρα μας το 2019 ήταν ουραγός μαζί με τη Ρουμανία και τη Μάλτα, καταγράφοντας τις μεγαλύτερες απώλειες ΦΠΑ (“κενό ΦΠΑ”), ενώ το 2020 η κατάσταση αλλάζει και, από τις τελευταίες θέσεις, η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες, μαζί τη Γερμανία, την Ουγγαρία και τις Κάτω Χώρες. Ανώτατος παράγοντας του υπουργείου Οικονομικών αναφέρει ότι η μείωση στο κενό ΦΠΑ δεν είναι συγκυριακή και είναι αποτέλεσμα των μέτρων που ελήφθησαν για τον περιορισμό της, επισημαίνοντας ότι η μείωση θα είναι ακόμα μεγαλύτερη το 2021, καθώς τα μέτρα και τα νέα ψηφιακά εργαλεία συντελούν στην περαιτέρω μείωση της φοροδιαφυγής. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις και την έκθεση της Ε.Ε., το κενό ΦΠΑ θα μειωθεί στα 2,436 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ε.Ε., το κενό ΦΠΑ, από τα 4,7 δισ. ευρώ το 2019, περιορίστηκε στα 3,178 δισ. ευρώ το 2020. Η Ελλάδα είναι η χώρα με την 4η μεγαλύτερη μείωση ελλείμματος ΦΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2020.