Ένα καθυστερημένο ΑΕΠ μέσα από τις καθυστερήσεις της δημόσιας συγκοινωνίας

Του Ηρακλή Ρούπα, οικονομολόγου

Ώρες αιχμής. Ατελείωτος συνωστισμός στα λεωφορεία και το metro. Κόσμος «στοιβαγμένος» για να πάει στην δουλειά του και να επιστρέψει μετά σπίτι του. Φωνές και σπρωξίματα για το ποιος θα είναι ο τυχερός που θα «βγάλει» την διαδρομή καθισμένος. Ένα κάθισμα. Η πολυτέλεια της ημέρας. Αυτή η αγαλλίαση της μικρής ξεκούρασης για λίγο, βγάζει το μυαλό από τα προβλήματα της καθημερινότητας. Υπάρχει βέβαια και ο «προαστιακός». Ενδιαφέρουσα ονομασία για ένα βασικό μέσο μεταφοράς των «αποκεντρωμένων» πολιτών. Ειδικά όταν η έννοια θα έπρεπε να παραπέμπει σε άμεση εξυπηρέτηση προκειμένου, όσοι επέλεξαν να μένουν εκτός Αθηνών να έχουν πρόσβαση με αμεσότητα και ταχύτητα.

Ενδιαφέρουσα και παραπλανητική συνάμα, για τον απλούστατο λόγο ότι η λειτουργία του παραπέμπει περισσότερο στην «ξεχασμένη» περιφέρεια και την απάθεια εξυπηρέτησης των πολιτών. Παραπλανητική γιατί η απουσία συντονισμού και η τραγικότητα της λειτουργίας, μηδενίζουν το αφήγημα ανάπτυξης. Ειδικά όταν αυτό βασίζεται στις υποδομές. Ειδικά όταν φαίνεται ότι το μοντέλο λειτουργίας των μέσων μαζικής μεταφοράς δεν παραπέμπει σε υποδομές, αλλά σε «εγγραφή των πολιτών στα παλαιότερα των υποδημάτων» όσων διοικούν.

Πολύς λόγος γίνεται για τις αξίες που πρέπει να αναδεικνύει και να υποστηρίζει μία κυβέρνηση. Η διαμόρφωση μίας αξιοπρεπούς καθημερινότητας θα έπρεπε να είναι μία από τις βασικότερες. Κάθε πολιτικού. Κάθε κυβερνήτη. Όπως και να το κάνουμε ας ξεκινήσουμε από τα αυτονόητα και απλά. Όταν δεν μπορείς να παρέχεις αξιοπιστία στην μετακίνηση των πολιτών πως είναι δυνατόν να γίνεται λόγος για ανάπτυξη. Θα είχε ενδιαφέρον να υπολογισθεί τι ποσοστό του ΑΕΠ χάνεται από τις καθυστερήσεις των μέσων μαζικής μεταφοράς. Μετά ας προσπαθήσουν να μας πείσουν ότι υπάρχει αντισταθμιστικός παράγοντας. Δύσκολο, για το απλούστατο λόγο πως η απώλεια ποσοστών ανάπτυξης εξαιτίας των καθυστερήσεων δεν αναπληρώνεται. Από την καθυστέρηση της καθημερινότητας, στην καθυστέρηση αντίληψης πως οι υφιστάμενες πολιτικές δεν βοηθούν τους πολίτες. Δεν αναδεικνύουν αξίες.

Βέβαια, στην περίεργη εποχή που ζούμε, ίσως για να επαναφέρουμε τις αξίες ή να αντικρίσουμε την πραγματικότητα, μάς χρειάζεται το «κάτι τις» μας. Μία καλή «τζούρα» από το «θαυματουργό φυτό», τώρα που νομιμοποιήθηκε πρόσφατα. Κατά τον τρόπο αυτό, η πραγματικότητα που θα επιθυμούμε θα εμφανίζεται κατ’ επιλογή μέσα από την ανάδειξη της προσωπικής εικονικής πραγματικότητας. Της εικονικής πραγματικότητας, δηλαδή, που ο κάθε πολίτης οδηγείται εξ ανάγκης να πλάθει για τον εαυτό του. Αφού λοιπόν το ψωμί και τα θεάματα λείπουν λόγω γενικότερης φτώχιας ή φτωχοποίησης, η ανάδειξη μίας «φτιαγμένης» πραγματικότητας φαίνεται να είναι πλέον η νέα πολιτική στόχευση. Κατά τον τρόπο αυτό θα νομίζεις ότι τα μέσα συγκοινωνίας «τρέχουν», ενώ ως πολίτης θα βιώνεις την στατικότητα και την καθυστέρηση της καθημερινότητας σε όλα τα επίπεδα. Με και χωρίς ρόδες.

Μίας πραγματικότητας φαινομενικά ήρεμης. Μία περίεργη ηρεμία όμως, που ίσως προκαλείται από τα καθημερινά και απανωτά χτυπήματα που δέχεται ο πολίτης. Βέβαια, η οικονομία, η ανεργία και οι δυσκολίες αποτελούν τη μία πτυχή του σοκ που δέχεται η κοινωνία. Η άλλη, που δυστυχώς καθημερινά διογκώνεται, αφορά τα συνεχή κρούσματα πληροφόρησης και διαφθοράς. Το γνωστό «λαδάκι», επί το λαϊκότερων. Δυστυχώς, όσο υφισταται ο κατάλογος των πραγματικών ή πλασματικών σκανδάλων και οι «λίστες» του ξεπλύματος και της φοροδιαφυγής, τόσο εντείνεται η απάθεια και η μοιρολατρική αποδοχή των πολιτών μίας λυπηρής πραγματικότητας για τη χώρα. Και ο αέναος κύκλος των πολιτικών και άνευ ουσίας αντιπαραθέσεων θα ταλανίζει ακόμα την καθημερινότητα.

Αυτή η απώλεια ηθικής δίνει βάση στην προσπάθεια πολιτικής ανέλιξης και μονιμοποίησης εκείνων που κατέλυσαν κάθε κώδικα αξιών μετατρέποντας τη βάση επιτυχίας ως «ζύγι» χρηματικών δεδομένων, καταγγελιών και ειδικού τύπου «ελαίου». Μία προσωποπαγής προσέγγιση, προκειμένου ο καθένας να «κάνει τη δουλειά» του. Αλλά η κρίση, κρίση. Με αυτό ως βάση, η κοινωνική διαφοροποίηση έχει αρχίσει να μεταλλάσσεται από τη μία παραδοσιακή πλευρά σε φτωχούς και πλούσιους. Από την άλλη, σε όσους διέφυγαν τους ελέγχους του πόθεν έσχες και εκείνους τους προνομιούχους που «δεν πρόλαβε» το σύστημα να καταγράψει. Εκείνους που πρόλαβαν να κρυφτούν, πολλοί εκ των οποίων σήμερα από τις ασφαλείς καρέκλες τους εμφανίζονται ως οι ανανεωτές της κοινωνικής ευαισθησίας.

Μέσα από μία πραγματικότητα με «φκιασίδια» κάθε μορφής, μας παρουσιάζονται εικόνες για την ανάπτυξη, τη μείωση της ανεργίας, τις επενδύσεις, την ενίσχυση της οικονομίας, νέα πανεπιστημιακά ιδρύματα, σπίτια πλουσίων που πλειστηριάζονται, τράπεζες που σώζονται, αλλά και κυριαρχικά μας δικαιώματα που αμφισβητούνται. Την ίδια στιγμή που η παιδική βία βρίσκεται σε έξαρση, σπίτια δεν υπάρχουν και η υγεία πάσχει. Μην ανησυχούμε όμως. Τα τραίνα και τα λεωφορεία των δημόσιων συγκοινωνιών μας κάποια στιγμή θα περάσουν στην ώρα τους για να προλάβουμε να δούμε την πραγματικότητα στην ώρα της. Όσο αργούν μας αφήνουν περιθώρια να …ονειρευόμαστε ότι θα…έλθουν!