Η πολυσυζητημένη ωρολογιακή βόμβα του Δημογραφικού έχει σκάσει και τα πρώτα ωστικά κύματα έχουν αρχίσει ήδη να ταρακουνούν την οικονομία και το επιχειρείν, αποτελώντας τελικά τη μεγαλύτερη απειλή που έχουμε να αντιμετωπίσουμε μπροστά μας ως έθνος και ως χώρα.

Μπορεί τα προβλήματα στην αγορά εργασίας και το Ασφαλιστικό ακόμα να μην μπορούν να γίνουν αντιληπτά, ωστόσο οι τεκτονικές αλλαγές έχουν ξεκινήσει ήδη απ’ την αγορά και, κυρίως, απ’ το κομμάτι της δραστηριότητας που αφορά βρέφη και παιδιά.

Μαιευτήρια μετατρέπονται σε γενικές κλινικές, βιομηχανίες που ειδικεύονταν στα βρεφικά και παιδικά τρόφιμα πλέον μπαίνουν και σε άλλες κατηγορίες προϊόντων… ακόμα και εταιρείες παιχνιδιών το ρίχνουν στο real estate ή άλλες εμπορικές δραστηριότητες σε μια προσπάθεια να βρουν διέξοδο και προοπτική σε μια ελληνική αγορά που συρρικνώνεται.Και αυτό απλά είναι το πρώτο επεισόδιο μιας οικονομίας που πλέον αλλάζει προσπαθώντας να προσαρμοστεί με τη μείωση και ταυτόχρονα τη γήρανση του πληθυσμού, η οποία τελικά εξελίσσεται πιο ταχεία απ’ τις περισσότερες προβλέψεις που είχαν γίνει την τελευταία εικοσαετία.

Κλιμάκωση

Τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η ΕΛΣΤΑΤ την περασμένη εβδομάδα και τα οποία έδειξαν ότι για πρώτη φορά οι γεννήσεις στη χώρα υποχώρησαν, το 2022, κάτω απ’ τις 80.000 πέρυσι, την ώρα που οι θάνατοι ήταν σχεδόν διπλάσιοι (περίπου 140.000) μαρτυρούν ότι το πρόβλημα της υπογεννητικότητας εξακολουθεί να κλιμακώνεται σε μια πορεία που μπορεί να απειλήσει τις δομές οικονομίας, της κοινωνίας και του ίδιου του κράτους.

Οι εκτιμήσεις μάλιστα και για φέτος είναι ιδιαίτερα δυσοίωνες, μια και ο ρυθμός των γεννήσεων είναι ακόμα χαμηλότερος σε σχέση με πέρυσι, με τη βασική πρόβλεψη να κάνει λόγο για αριθμό γεννήσεων κάτω και απ’ τις 70.000!

Απ’ το 2011, την τελευταία χρονιά που η χώρα είχε εμφανίσει ισορροπία μεταξύ γεννήσεων και θανάτων, υπολογίζεται ότι το έλλειμμα των γεννήσεων στη χώρα έχει υπερβεί τις 400.000! Μια «χαμένη γενιά» που σε πληθυσμό ισοδυναμεί με το αριθμό των δημοτών που εμφανίζουν μαζί η Πάτρα και η Λάρισα…

Σημειωτέον ότι η απογραφή του 2021 έδειξε ότι ο πληθυσμός της Ελλάδας πράγματι έχει μειωθεί κατά 3,11% σε σχέση με το 2011 και σήμερα ανέρχεται στα 10.482.487 άτομα.

«Το δημογραφικό ζήτημα επηρεάζει σημαντικά την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Η μείωση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού επιδρά αρνητικά στην προσφορά εργασίας και τις δυνατότητες οικονομικής μεγέθυνσης, ο αυξανόμενος δείκτης εξάρτησης ασκεί πιέσεις στη δημοσιονομική βιωσιμότητα, ενώ η γήρανση του πληθυσμού επιβραδύνει την παραγωγικότητα της εργασίας», σημείωνε σε ειδική μελέτη ο ΙΟΒΕ επιχειρώντας να κάνει μια συγκροτημένη αποτίμηση και προτείνοντας λύσεις.

Μέσω αυτής, μάλιστα, προειδοποιεί πως εάν δεν αντιμετωπιστεί καίρια το μείζον αυτό «εθνικό πρόβλημα» τότε το κόστος του θα είναι πολύ ακριβό μακροχρόνια «σε όρους ΑΕΠ, απασχόλησης, δημοσιονομικών πόρων, αλλά και κατά κεφαλήν ευημερίας». Μάλιστα το κύριο σενάριο της μελέτης «Το δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα: Προκλήσεις και προτάσεις πολιτικής» κατέληγε στο συμπέρασμα ότι ακόμα και με κάποιες «ενέσεις» μέσω του Μεταναστευτικού ο πληθυσμός της χώρας θα υποχωρήσει περίπου στα 8 εκατομμύρια ως το τέλος του αιώνα.

Ως εκ τούτου, όπως υπολογίζει, το πραγματικό ΑΕΠ θα μειωθεί ως τότε κατά 58 δισ. ευρώ (ή 31%) σε σχέση με το 2019, η απασχόληση κατά 2,1 εκατομμύρια άτομα (ή 48%), τα δημοσιονομικά έσοδα κατά 14 δισ. (ή 19%) και το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά περίπου 1.740 ευρώ (ή 10%)! Ολα αυτά βέβαια μπορούν να αναθεωρηθούν επί τα χείρω εφόσον το ζήτημα τόσο της γονιμότητας όσο και των μεταναστευτικών ροών αποδειχθούν ακόμα χειρότερα απ’ ό,τι σήμερα προβλέπεται. Από την άλλη, εφόσον υποστηριχθούν δραστικά θα μπορούσαν τελικά να οδηγήσουν σε καλύτερο αποτέλεσμα.

Αντίστοιχες μελέτες έχουν διεξαγάγει πολλοί φορείς. Διευθύνσεις ανάλυσης τραπεζών, όπως η Eurobank και η Alpha Bank, η PwC, η Κομισιόν, ο ΟΗΕ, δεξαμενές σκέψης, καθηγητές Δημογραφίας, όπως ο κ. Βύρωνας Κοτζαμάνης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας κ.ο.κ. Ολοι αυτοί, με βάση τις προβολές που έχουν κάνει, συμπεραίνουν ότι αφενός μέσα στην επόμενη δεκαετία θα είμαστε ο πιο γερασμένος πληθυσμός στον πλανήτη και ότι ο πληθυσμός ως το 2050 θα υποχωρήσει κάτω απ’ τα 9 εκατομμύρια, με την προοπτική στο τέλος του αιώνα να φτάσουμε τα 8 εκατομμύρια!

Μελέτη της διαΝΕΟσις, δε, αποφαίνεται ότι ως το 2050 ο μ.ο. ηλικίας του πληθυσμού θα ανέβει στα 47-50 έτη και ότι ο πληθυσμός των παιδιών σχολικής ηλικίας (3-17 ετών) από 1,6 εκατομμύρια που είναι σήμερα, θα μειωθεί σε 1,4 εκατομμύρια (το αισιόδοξο σενάριο) έως 1 εκατομμύριο παιδιά (το απαισιόδοξο σενάριο).

Το υπ. Οικογένειας

H Πολιτεία για πρώτη φορά δείχνει να αρχίζει να αντιλαμβάνεται το επείγον του ζητήματος. Η συγκρότηση του υπουργείου για την Κοινωνική Συνοχή και την Οικογένεια αποτελεί το πρώτο βήμα αφήνοντας υποσχέσεις για το μέλλον.

«Η κυβέρνησή μας έχει αντιληφθεί την κρισιμότητα του προβλήματος και είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας που το Δημογραφικό έχει τοποθετηθεί ανάμεσα στα πρωταρχικά θέματα της ατζέντας. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη διάρκεια των προγραμματικών δηλώσεών τον Ιούλιο, δήλωσε: “Θα αντιμετωπίσουμε την πρόκληση του Δημογραφικού που πρέπει να αναχθεί σε απόλυτη εθνική προτεραιότητα”», λέει στο «business stories» η υπουργός Σοφία Ζαχαράκη.

«Πρόκειται να εκπονήσουμε ένα αναλυτικό και στοχευμένο Εθνικό Σχέδιο εντός του 2024 για το Δημογραφικό, με την ενεργή συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών και των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Παράλληλα, μέσα από στοχευμένα μέτρα υποστήριξης για θέματα στέγασης των νέων ζευγαριών όπως το ιδιαίτερα επιτυχημένο πρόγραμμα «ΣΠΙΤΙ ΜΟΥ», το πρόγραμμα «Κάλυψη», το επικείμενο «ανακαινίζω – νοικιάζω», αλλά και τα στοχευμένα μέτρα για τις άδειες μητρότητας και το δικαίωμα μεταφοράς άδειας στον πατέρα, την αύξηση στα vouchers που δίνονται για βρεφονηπιακούς σταθμούς αλλά και κέντρα δημιουργικής απασχόλησης, το επίδομα στέγασης, μητρότητας, παιδιού και πολλές ακόμα πρωτοβουλίες, προσπαθούμε να δώσουμε την απαραίτητη ασφάλεια και την ουσιαστική στήριξη για τη δημιουργία μιας νέας οικογένειας.

Εχουμε επίγνωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της χώρας μας αλλά και των πτωτικών τάσεων σε γεννήσεις που βλέπουμε σε ευρωπαϊκές και μη χώρες και ξέρουμε καλά ότι τα αποτελέσματα δεν θα έρθουν από τη μια μέρα στην άλλη. Με ορθολογική προσέγγιση και με τη μέγιστη συνένωση δυνάμεων θα καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε οι δικαιολογημένες ανησυχίες να μετατραπούν σε στοχευμένες πρωτοβουλίες», καταλήγει η υπουργός.

Δραστικές κινήσεις

«Δυστυχώς είναι ένα πρόβλημα που όποια μέτρα και να λάβει κανείς, η απόδοσή τους θα φανεί μετά από 7-8 χρόνια. Αυτό ίσως το καθιστά λιγότερο ελκυστικό πολιτικά. Ωστόσο είναι επιτακτική η ανάγκη πλέον. Εχουμε περάσει σε φάση κατάρρευσης.

Το νέο υπουργείο και η κυβέρνηση πρέπει να κινηθούν άμεσα με δράσεις. Τα τελευταία χρόνια πολλές ευρωπαϊκές χώρες, με τελευταία την Ιταλία, προχώρησαν σε δραστικά μέτρα στήριξης. Αυτό πρέπει να κάνουμε κι εμείς», λέει στο «b.s.» ο δρ Στέφανος Χανδακάς, πρόεδρος του «Μητέρα» και της ΜΚΟ Hope Genesis που αναλαμβάνει δράσεις για την υποστήριξη σε παραμεθόριες περιοχές. Μόλις την περασμένη εβδομάδα με την υποστήριξη της Eurolife FFH ασφαλιστικής και τον Δήμο Καστελόριζου εγκαινίασαν τον πρώτο Παιδικό Σταθμό στο νησί. «Προσπαθούμε να βοηθήσουμε και όντως είναι πολύτιμη βοήθεια, ιδίως στα απομακρυσμένα μέρη. Για τη συνολική εικόνα και την αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτούνται εθνικές τομές άμεσα», τονίζει.