ΓΛΥΚΟΖΗ ΚΑΙ ΓΛΥΚΟΝΕΟΓΕΝΕΣΗ

῾Ο ἄνθρωπος καταναλώνει ἡμερησίως περί τά 160 γραμμάρια γλυκόζης ἔκ τῶν ὁποίων τό 75% χρησιμοποιεῖται ἀπό τά ἐγκεφαλικά κύτταρα. ῎Εκ τοῦ ὀργανισμοῦ μεταφέρονται διά τοῦ αἵματος περί τά 20 γραμμάρια ἐνώ τά ὑπόλοιπα προσφέρονται ἔκ τῶν ἀποθηκῶν γλυκογόνου. ῎Αν λοιπόν αὐτή ἡ ποσότης δέν προσληφθεῖ ἔκ τῆς διαίτης, ὁ ὀργανισμός καλεῖται νά συνθέσει γλυκόζη ἔκ μή ὑδατανθρακούχων πηγῶν. ῾Ο ὄρος που περιγράφει αὐτή τή συνθήκη καλεῖται γλυκονεογένεση.

Οἱ μύες καταλανώνοντας μεγάλες ποσότητες γλυκόζης (γλυκόλυση) παράγουν σημαντικά ποσά πὑροσταφυλικοῦ ὀξέος. Κατά τή διάρκεια τῆς ἀσκήσεως τά κύτταρα γίνονται ἀναερόβια ὀπότε τό πυροσταφυλικό μετατρέπεται σέ γαλακτικό. ῾Η γλυκονεογένεση ἀναπληρώνει τίς ποσότητες πυροσταφυλικοῦ καί γαλακτικοῦ μετατρέποντάς τές σέ γλυκόζη. Πλήν τῶν δύο αὐτῶν ὀξέων ἄλλες μή ὑδατανθρακοῦχες πηγές εἶναι τά ἀμμινοξέα (πλήν γλυκίνης καί λευκίνης). Τά δύο σημεία ὄπου λαμβάνει χώρα ἡ γλυκονεογένεση εἶναι τό ἤπαρ (90% τῆς διαδικασίας) καί οἱ νεφροί. ῾Η ἐκεί παραχθείσα γλυκόζη διοχετεύεται διά τοῦ αἵματος στόν ἐγκέφαλο, στήν καρδιά, στούς μύες καί στά ἐρυθρά αἱμοσφαίρια προκειμένου τά ὄργανα αὐτά νά ἀνταποκριθοῦν στίς μεταβολικές τούς ἀνάγκες.

Χρειάζεται νά ἐπισημανθῆ πώς ἡ γλυκονεογένεση καί ἡ γλυκόλυση δέν εἶναι ἀκριβῶς ἀντίθετα φαινόμενα, μολονότι τὸ ΑΤΡ καταναλώνεται ἀντί νά παράγεται ἐνώ ἡ γλυκόζη δέν καταβολίζεται ἀλλά συντίθεται: ῞Οταν ἡ γλυκόλυση πραγματοποιεῖται ἡ γλυκονεογένεση ἀναστέλλεται.

᾿Αναστολεῖς τῆς διαδικασίας

Οἱ περισσότεροι ἀσθενεῖς μέ διαβήτη τύπου 2 ἐκδηλώνουν μία κατάσταση γνωστή καί ὡς ἀντίσταση στήν ἰνσουλίνη. ῾Η μετφορμίνη εἶναι ἴσως τό κλασσικότερο παράδειγμα παρεμβαίνοντος -στή διαδικασία τῆς γλυκονεογενέσεως- φαρμάκου. Μειώνει τήν ἠπατική παραγωγή γλυκόζης δρῶντας κυρίως στά μιτοχόνδρια τοῦ ἤπατος μέσω τῆς δράσεῶς της στήν ΑΜΡΚ (πρωτεϊνική κινάση ἐνεργοποιημένη ἀπό τή μονοφωσφορική ἀδενοσίνη). ῎Ετσι αὐξάνονται τά ποσοστά τῆς χρησιμοποιουμένης -ὑπό τῶν ἰστῶν- γλυκόζης.

῾Η σοβαροτέρα παρενέργεια -ἄν καί σπανία- πέραν τῆς διάρροιας καί τῶν ἐμετῶν ,εἶναι ἡ γαλακτική  ὀξέωση, πρόβλημα πού ἀπαντᾶται κυρίως σέ ἀσθενεῖς μέ ἠπατική ἤ νεφρική ἀνεπάρκεια.

Κωνσταντίνος Τσιαγάς