Πάτρα: Η ιστορία του Μοναστηριού του Γηροκομειού και τα Θαύματα της Παναγίας

– Η ιστορία του Μοναστηριού απ’ τα χρόνια του Βυζαντίου μέχρι και σήμερα

– Σε «θαύμα» αποδόθηκε η νίκη του Θ. Κολοκοτρώνη που δόθηκε στις 9 Μαρτίου 1822

Ρεπορτάζ: του Αχιλλέα Ροδίτη 

Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες η Ιερά Μονή του Γηροκομειού γίνεται τόπος προορισμού για χιλιάδες πιστούς κάθε ηλικίας και από κάθε κοινωνική τάξη που μπροστά στην θαυματουργή εικόνα της Παναγίας γίνονται «ένα», προσευχόμενοι για την ευλογία της. Η ιστορία του Μοναστηριού …χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Από τα χρόνια του Βυζαντίου και της Τουρκοκρατίας ή του Β΄ παγκοσμίου πολέμου αλλά και των νεότερων χρόνων, οι μοναχοί έχουν να απαριθμήσουν δεκάδες θαύματα που έζησαν! Σήμερα, ο πανέμορφος χώρος της Μονής έχει μεταμορφωθεί στον καλύτερο βαθμό, Στο Μοναστήρι διαβιούν οκτώ γέροντες ενώ στη δύναμή του ανήκουν κι άλλοι κληρικοί οι οποίοι στελεχώνουν Ιερούς Ναούς της Πάτρας.

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ, ΒΥΖΑΝΤΙΟ, ΣΗΜΕΡΑ…

Το σίγουρο είναι πως συγκαταλέγεται στα αρχαιότερα Μοναστήρια όχι μόνο της Πελοποννήσου, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας. Η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων. Επισήμως, καταγράφεται ότι ιδρύθηκε γύρω στον 10^ο αιώνα. Όμως υπήρξαν μαρτυρίες που παραπέμπουν στην ύπαρξή του και δύο αιώνες νωρίτερα (8^ο αιώνα) ίσως και από τον 5^ο αιώνα καθώς φαίνεται πως το 1541 γράφτηκαν εκεί από τον αοίδιμο Μητροπολίτη Παλαιών Πατρών Διονύσιο τα πρώτα εγκώμια για την Παναγία και τα χειρόγραφα φυλάσσονται στην βιβλιοθήκη Δημητσάνας.

Το ότι αποτέλεσε Πνευματικό Κέντρο στα χρόνια του Βυζαντίου καταμαρτυρείται και από τα απομεινάρια, τους κίονες που συναντά κανείς στη νότια πλευρά του προαύλιου χώρου του Μοναστηριού, δίπλα από την είσοδο του Ιερού Ναού, αλλά και από τα ιστορικά στοιχεία. Η ονομασία κατά μία εκδοχή οφείλεται στο ότι στο χώρο που ιδρύθηκε η Μονή, προϋπήρχε γηροκομείο που διέθετε και Ναό. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, στο ότι όταν οι μοναχοί ίδρυσαν το Μοναστήρι έκτισαν ταυτόχρονα και συντηρούσαν γηροκομείο, πράγμα άλλωστε όχι άγνωστο για τα Μοναστήρια της Βυζαντινής εποχής.

Επίσης, μια παλιά παράδοση, που δέχεται και ο ιστορικός Θωμόπουλος, συνδέει την ίδρυση και το όνομα της Μονής με τον Άγιο Αρτέμιο, τη μεταφορά του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Ανδρέου στην Κωνσταντινούπολη και το υδραγωγείο της πόλεως. Στον τόπο που είναι κτισμένη η Ι. Μονή κατά την προχριστιανική εποχή υπήρχε ειδωλολατρικός ναός πιθανόν της θεάς Αρτέμιδος. Στον τοίχο της βόρειας πτέρυγας της Μονής (έξω από τα κελιά των μοναχών) υπάρχει εντοιχισμένο τμήμα από κιονόκρανο ιωνικού ρυθμού του προχριστιανικού ναού.

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΒΕΒΗΛΩΣΗ…

• Το 1204 που καταλήφθηκε η Πάτρα από τους Φράγκους, το Μοναστήρι βρισκόταν σε μεγάλη ακμή γι’ αυτό και τα διάφορα ιεροπολεμικά τάγματα της δύσης διαπληκτίσθηκαν για την κατάληψή της. Οι Πατέρες της Ι. Μονής εξαναγκάσθηκαν να επιλέξουν μεταξύ της υπακοής στον Πάπα της Ρώμης και της εξορίας. Προτίμησαν το δεύτερο.
• Το 1770 (13 Απριλίου, ανήμερα Μ. Παρασκευής) η Μονή πυρπολήθηκε από τους Τουρκαλβανούς
• Το 1821 (3 Απριλίου, ανήμερα Κυριακής Βαΐων) έγινε χώρος πολλών μαχών. Οι Τούρκοι ανατίναξαν το Μοναστήρι με αποτέλεσμα να υποστεί τεράστιες καταστροφές και να χαθούν και πολλά Βυζαντινά στοιχεία.

ΜΑΧΕΣ ΜΕ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ ΚΑΙ ΚΑΡΑΝΤΖΑ

Ακολούθησαν και πολλές άλλες μάχες στο Μοναστήρι κατά τη διάρκεια της Ελληνικής επανάστασης. Μάχες που δόθηκαν και για την στρατηγική σημασία που έχει το σημείο όπου είναι κτισμένη η Μονή. Μάχες, στις οποίες συμμετείχαν τόσο ο οπλαρχηγός Καραντζάς, όσο και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Κρίσιμη για την έκβαση του Αγώνα του ’21 ήταν η μάχη που κερδήθηκε στην περιοχή της Μονής, στις 9 Μαρτίου του 1822, από τον Θ. Κολοκοτρώνη, που μάλιστα αποδόθηκε σε θαύμα της Παναγίας της Γηροκομήτισσας.

ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ…

Στη διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, οι Ιταλοί εξανάγκασαν τους Μοναχούς σε διωγμό. Συγκεκριμένα, εκδιώχθηκαν από τη Μονή και έφυγαν εξόριστοι για ένα χρόνο στη Μονή Μπάλα (τότε λεγόταν Παλιομονάστηρο). Με ιδιαίτερη συγκίνηση έγινε μετά το τέλος της εξορίας, η επιστροφή της Ιερής Εικόνας της Γηροκομμήτισας και των Ιερών Λειψάνων των Αγίων.

ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ

Οι ιστορίες δεκάδων θαυμάτων φυλάσσονται στο αρχείο της Μονής (ένθετη φωτογραφία). Είναι αναρίθμητα τα όσα οι γέροντες του Μοναστηριού μπορούν να σου εξιστορήσουν αναφορικά με τα θαύματα που είτε είδαν με τα μάτια τους, είτε έμαθαν από τις ιστορίες των παλαιοτέρων. Όμως θα σταθούμε σε δύο εξ αυτών, που εκείνοι που τα έζησαν τα έγραψαν οι ίδιοι σε χειρόγραφα που άφησαν με την υπογραφή τους στο Μοναστήρι και σώζονται μέχρι σήμερα στο Αρχείο της Ιεράς Μονής.

• Ο ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΣ…

Το ένα γράφτηκε λίγο μετά τον πόλεμο και αναφέρεται στην περιγραφή πιστού ο οποίος ως παιδί, τότε, έτυχε να βρεθεί μπροστά σε δαιμονισμένο. Περιγράφει με τρομερή λεπτομέρεια τα… πάντα! Μέχρι το τέλος κατά το οποίο μπροστά στην Εικόνα της Μεγαλόχαρης ο άνθρωπος που αντιμετώπιζε το πρόβλημα άλλαξε κυριολεκτικά όψη! Ηρέμησε, έγινε πράος και έδειξε να επανέρχεται στο φυσικό περιβάλλον του.

• Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΤΥΦΛΟΥ…

Το επόμενο χειρόγραφο αφορά στη σωτηρία πιστού που αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα όρασης. Μόλις τη δεκαετία του ’80. Έκανε τάμα στην Μεγαλόχαρη και εκείνη, όπως έγραφε ο ίδιος στο σημείωμά του, τον γιάτρεψε παρόλο που οι γιατροί είχαν αποκλείσει κάθε πιθανότητα!

• Η ΕΙΚΟΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΣΚΙΑ…

Στον μπροστινό προαύλιο χώρο, στο εξωτερικό προσκυνητάρι, δίπλα στο σιντριβάνι, θα συναντήσετε μια εικόνα με μια σκιά. Τον Μάιο του 1969, δύο παιδιά, ο Ν.Κ. και ο Π.Δ. έπαιζαν στον εξωτερικό χώρο της Μονής όταν είδαν μια λάμψη σε ένα σημείο του εδάφους. Πλησίασαν και αντίκρισαν αυτή την πλάκα με την σκιά που παραπέμπει στη φιγούρα της Παναγίας.