Σία Αναγνωστοπούλου: Σήμερα είναι μια «μαύρη μέρα» για τον πολιτισμό.

Θέμα: Η Σία Αναγνωστοπούλου στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων κατά την β΄ ανάγνωση του νομοσχεδίου του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού: «Εκσυγχρονισμός της μουσειακής πολιτικής και ζητημάτων διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς: ίδρυση μουσείων – ν.π.δ.δ., κρατική ασφάλιση της κινητικότητας των πολιτιστικών αγαθών, δράσεις του Ο.Δ.Α.Π. και του Μουσείου Ακρόπολης, ρυθμίσεις ποινικής προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, Συμβούλια του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, Μητρώο Προσωπικού Αρχαιολογικών Εργασιών και λοιπές διατάξεις σχετικά με το προσωπικό του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας στον πολιτισμό», σήμερα Πέμπτη 9.2.2023.

Αναλυτικά η ομιλία:

Σήμερα είναι μια «μαύρη μέρα» για τον πολιτισμό.  Και κανονικά σ’ αυτή την αίθουσα, σ’ αυτή την Επιτροπή, έπρεπε να μιλάμε και γι’ αυτό. Για πρώτη φορά, στην ιστορία της Μεταπολίτευσης τουλάχιστον, παραιτούνται οι καθηγητές της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου.

Μεγάλα ονόματα της τέχνης και του πολιτισμού παραιτήθηκαν, αφού η Κυβέρνηση και το ΥΠΠΟΑ δεν έκανε ένα βήμα πίσω στα δίκαια αιτήματα του κόσμου του πολιτισμού. Σε ποιά άλλη χώρα θα είχε παραιτηθεί σύσσωμο το προσωπικό, οι καθηγητές της πρώτης τη τάξει Δραματικής Σχολής, και δεν θα ακουγόταν απολύτως καμία κουβέντα; Και να σημειώσω εδώ, ότι οι διαρροές σε φίλια μέσα ότι παραιτούνται εκ του ασφαλούς, είναι ακόμα πιο προσβλητική και ταπεινωτική, όχι για τους καθηγητές αλλά για την πολιτική ηγεσία που καταδέχεται να κάνει τέτοιες διαρροές, αντί να σκύψει στο πρόβλημα.

Το πρόβλημα είναι ένα και το ζητάμε και τώρα και ενώνουμε τη φωνή μας με όλους τους ανθρώπους του πολιτισμού: Απόσυρση των καλλιτεχνικών ειδικοτήτων από το π.δ.85/2022 και αναγνώριση των επαγγελματικών τους δικαιωμάτων ως Τ.Ε. Είναι το λιγότερο που πρέπει να κάνει η Πολιτεία. Εάν δεν το κάνει αυτή η Κυβέρνηση, ανάμεσα σε όλα τα άλλα, για τον πολιτισμό, έχει προσθέσει την πιο «μαύρη σελίδα». Με εκφοβισμούς, όπως βλέπετε, με αδιαφορία, με προσβλητικές κινήσεις, δεν κάμπτονται οι άνθρωποι του πολιτισμού. Δεν έχουν καμφθεί άλλα και άλλα χρόνια. Θα καμφθούν τώρα; Οφείλουμε, λοιπόν, να δούμε τι θα γίνει. Οφείλει η Κυβέρνηση να πάρει, έστω και την υστάτη, μια απόφαση που θα σταματήσει αυτό το οποίο πλήττει , «μαυρίζει» πραγματικά, τον πολιτισμό, για την Πολιτεία, όχι για τον ίδιο τον πολιτισμό.

 Οι φοιτητές των δραματικών σχολών κινδυνεύουν να χάσουν και αυτό και το επόμενο εξάμηνο. Σε αυτές τις εποχές κρίσης, που με το ζόρι τα βγάζει πέρα ο κόσμος, θα είναι άδικο αυτή τη νέα γενιά, για την οποία κόπτεται η Κυβέρνηση, να την αφήσουμε μετέωρη, επειδή το Υπουργείο Πολιτισμού και τα συναρμόδια Υπουργεία δεν παίρνουν την απόφαση να κάνουν μία κίνηση, η οποία θα δείξει ότι σέβεται τον πολιτισμό.

Να σημειώσω και κάτι για το Εθνικό Θέατρο. Το Εθνικό Θέατρο από αυτή την Κυβέρνηση έχει πληγεί πολλαπλώς. Αυτή είναι η χειρότερη στιγμή. Ας θυμηθούμε το διορισμό, στο όνομα του δημόσιου συμφέροντος, του Λιγνάδη ως Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, πόσο διέσυρε το θεσμό, πόσο η Κυβέρνηση και η κυρία Υπουργός προσπάθησε να συγκαλύψει την βδελυρή αυτή υπόθεση. Για να φτάσουμε σήμερα, αντί να έχουμε ως «κόρη οφθαλμού» το Εθνικό, να παραιτούνται οι καθηγητές του. Δεν περιποιεί τιμή. Είναι «μαύρη σελίδα» και θα επιμένω να το λέω. «Μαύρη σελίδα». Είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε οπωσδήποτε κάτι , έστω την υστάτη.

Εχθές, για ακόμα μία φορά, έγινε μία μεγάλη διαδήλωση του κόσμου του πολιτισμού. Ανάμεσα σε αυτόν τον κόσμο που διαδήλωνε ήταν και οι αρχαιολόγοι και οι εργαζόμενοι στα μουσεία, οι εργαζόμενοι παντού στον πολιτισμό, οι οποίοι διαδήλωναν για αυτό το νομοσχέδιο, βροντοφωνάζοντας ένα πράγμα: ότι πρέπει να αποσυρθεί αυτό το νομοσχέδιο. Ο πολιτισμός είναι ένα σύνολο και οι άνθρωποι που υπηρετούν την πολιτιστική κληρονομιά έχουν ενωθεί με τους ανθρώπους του σύγχρονου πολιτισμού, γιατί πάντα είναι σε διάλογο. Αυτά τα δύο δεν είναι ξεκομμένα.

Θα ξεκινήσω από αυτά που είπε η κυρία Υπουργός προχθές, κάποια από αυτά, για να δείξω πώς το ψέμα έχει κυριαρχήσει στον πολιτισμό, το οποίο εμφανίζεται με κάποια αληθοφάνεια και αποκρύπτονται τα σημαντικά σημεία.

Η κυρία Υπουργός μάς είπε ότι καμία οργάνωση της νεολαίας της Νέας Δημοκρατίας δεν έκανε ποτέ καμία εκδήλωση στο Μουσείο Ακρόπολης. Η ΟΝΝΕΔ το 2013, όταν ήταν Γενική Γραμματέας του Υπουργείου η κυρία Μενδώνη έκανε στο Μουσείο της Ακρόπολης εκδήλωση και μάλιστα ξεναγός ήταν ο ίδιος ο κύριος Σαμαράς. Υπάρχουν άπειρα δημοσιεύματα, τα οποία μπορεί να δει και η ίδια η κυρία Υπουργός αν το έχει ξεχάσει. Δεύτερο, πάλι πραγματολογικό. Μας είπατε λοιπόν, για τη θέση σας το 2006 –που ήταν αντίθετη με του κ. Τατούλη που ήθελε να κάνει τα Μουσεία Νομικά Πρόσωπα-  ότι είναι δείγμα ευφυΐας και αντίληψης, στο να μπορεί κανείς να εξελίσσεται σε 15-16 χρόνια και να μη μένει προσκολλημένος στη θέση του. Και ότι το 2006 ήταν συνολική προσέγγιση του Οργανισμού του Υπουργείου Πολιτισμού. Να σας υπενθυμίσω κυρία Υπουργέ, ότι τότε ήταν με απόφαση, με σχέδιο νόμου που παρουσίασε ο κύριος Τατούλης , ότι θα μετατραπούν τα μουσεία σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, και σε αυτά είχατε αντιδράσει. Και μάλιστα έλεγε τότε εκείνο το σχέδιο, ότι θα έχουν επιπλέον ευελιξία και αυτονομία ενώ θα είναι σε θέση να διεκδικήσουν επιπλέον χρηματοδότηση μέσω χορηγιών. Δηλαδή, ότι λέτε και εσείς σήμερα. Μόνο που ο κύριος Τατούλης, τότε συνομιλούσε με τους εργαζόμενους. Εσείς ούτε αυτό δεν κάνατε.

Μας λέτε λοιπόν ότι είναι ευφυΐα και ευελιξία ενός ανθρώπου να αλλάζει και ότι τότε η συζήτηση ήταν γενικά για τον Οργανισμό του Υπουργείου Πολιτισμού. Άλλαξε ο Οργανισμός του Υπουργείου Πολιτισμού το 2014. Τότε ήσασταν Γενική Γραμματέας επί κυβερνήσεως της Νέας Δημοκρατίας. Δεν εισηγηθήκατε κάτι τέτοιο. Το φέρνετε τώρα σε αυτή την κυβέρνηση, γιατί βεβαίως είναι το σχέδιο αυτής της κυβέρνησης να μην αφήσει τίποτα όρθιο στον πολιτισμό και να τα δώσει όλα. Και θα σας έλεγα κάτι άλλο: για μένα βεβαίως είναι ευφυΐα να εξελίσσεται ένας άνθρωπος, πάνω απ’ όλα όμως είναι θέμα αξιοπιστίας να είναι ένας άνθρωπος πιστός στις ιδέες του. Δεν μπορεί κάποτε να ήταν εναντίον της δημιουργίας ΝΠΔΔ και σήμερα, να έρχεται εδώ με τα ίδια επιχειρήματα αυτού τον οποίο χτύπαγε.

Μας είπατε για τους φορείς ότι ήρθανε εκείνοι που κάλεσε η αντιπολίτευση εκτός από το Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, τον οποίο κάλεσε και η πλειοψηφία. Γιατί δεν καλέσατε άλλους, γιατί δεν καλέσατε εσείς; Υπάρχει κάποιος φορέας ο οποίος θα ερχόταν για να υποστηρίξει το νομοσχέδιο σας; Πείτε μου κάποιον που θα μπορούσε να έρθει και να στηρίξει το νομοσχέδιο, γιατί δεν τον καλέσατε;  Θα είχε ενδιαφέρον και για μας όλους. Κανένας δεν υπάρχει γι’ αυτό δεν τους καλέσατε.

Ακούσαμε για καθηγητές. Μας είπατε, απόψεις σοβαρών καθηγητών πανεπιστημιακών που έχουν αρθρογραφήσει. Υπάρχουν 487 άνθρωποι διεθνούς κύρους και Έλληνες και ξένοι από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του εσωτερικού και του εξωτερικού. Τη διαβάσατε την επιστολή που απηύθυναν στον Πρωθυπουργό; Συνομιλήσατε με αυτούς τους ανθρώπους; 487 στον αριθμό και φαντάζομαι ότι σήμερα θα ήταν πολύ περισσότεροι.

Σας έχουν στείλει, μας έχουν στείλει επιστολές, φορείς, άπειρος κόσμος που ζητάει την απόσυρση. Το περιφερειακό συμβούλιο της Κρήτης έβγαλε απόφαση, ο αρχιεπίσκοπος Κρήτης, ο κύριος Ευγένιος, επίσης είναι με αυτούς που υποστηρίζουνε την απόσυρση του νομοσχεδίου, τη μη μετατροπή των 5 μουσείων και του Ηρακλείου βέβαια. Από αυτούς, κανένας δεν υπολογίζεται, δεν τους βλέπετε και μας αναφέρετε δύο ονόματα; Τι λέτε για τον κύριο Ντούμα; Εκτός κι αν δεν τον θεωρούμε σοβαρό επιστήμονα. Τι λέτε για τον κύριο Ντούμα, που εντόπισε 4, 5 κίβδηλα ειδώλια μεταξύ των 15 κυκλαδικών που εκτίθενται στο μουσείο Γουλανδρή; Τον σεβόμαστε τον κύριο Ντούμα; Ναι ή όχι; Είναι συριζαίος και ο κύριος Ντούμας; Τα εξετάσατε αυτά τα ειδώλια ή εξαπατάται ο κόσμος όταν πηγαίνει εκεί;

Μας είπατε, ότι αυτό το νομοσχέδιο βασίζεται σε δύο θεμελιώδεις αρχές. Η πρώτη αρχή, είναι η αυστηρή τήρηση του ισχύοντος αρχαιολογικού νόμου και η εφαρμογή του θα γίνει σε αυτά τα 5 μουσεία και θα προσαρμόζεται η λειτουργία τους προς τον νόμο αυτό και όχι το αντίθετο. Δεν θα σας πω πολλά, θα πω μόνο ότι σύμφωνα με το άρθρο 9 του νομοσχεδίου, μπορούν στα Δ.Σ. των μουσείων να διορίζονται ακόμα και αρχαιοπώλες, κάτι που θα έπρεπε να αποτελεί ασυμβίβαστο. Επίσης, με το άρθρο 9 επιτρέπεται να διορίζεται ως μέλος Δ.Σ. ακόμα και κάποιος που έχει καταδικαστεί σε πρώτο βαθμό και σε εφετείο για κακουργήματα του αρχαιολογικού νόμου, αν δεν έχει υπάρξει αμετάκλητη καταδίκη, απόφαση δηλαδή του Αρείου Πάγου. Υπάρχει ή δεν υπάρχει κώλυμα από τον αρχαιολογικό νόμο, ο οποιοσδήποτε έχει επαφή με αρχαία, με αρχαιότητες και τέτοιες δραστηριότητες  απαγορεύεται να έχει επαφή με μουσεία; Αυτό πρέπει να αποσαφηνιστεί.

Γιατί ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Πολιτισμού μειώνεται από το 2019 κάθε χρόνο; Κυρίως όμως, τα νούμερα για επισκέπτες και εισπράξεις μουσείων και χώρων το 2022 – δεν βάζω τα προηγούμενα χρόνια της καραντίνας – επί των ημερών σας, βούλιαξαν όλα σε σχέση με το 2019; Ακόμα και εκείνα του ΝΠΔΔ μουσείου Ακρόπολης, παρά τα πολυδάπανα ταξίδια σας για τη διαφήμιση, να προωθηθεί ο πολιτιστικός τουρισμός στην οικουμένη, στον κόσμο.

Για τις εξαγωγές, ωραία όλα αυτά, βασίζονται στον αρχαιολογικό νόμο. Ξεχνάτε ένα πράγμα, παραλείψατε να το πείτε: ότι αλλάξατε τη διάταξη του αρχαιολογικού νόμου και επιτρέπεται η εξαγωγή για 50 χρόνια. Εγώ θέλω να σας ρωτήσω. Λέτε μέσα στο νομοσχέδιο, ότι έχουν δικαίωμα να φτιάχνουν παραρτήματα. Αυτό το λύσαμε την προηγούμενη φορά, δεν υπάρχει τέτοιος νόμος για όλα τα μουσεία, όπως ακούσαμε την Εισηγήτρια της πλειοψηφίας, αλλά υπάρχει μόνο για το μουσείο της Ακρόπολης και αυτό ήθελε ΚΥΑ για να γίνει και διάφορα τέτοια, δεν υπήρχε για άλλο μουσείο.

Θέλω να σας ρωτήσω κάτι και πρέπει να μπει εξάπαντος μέσα στο νόμο. Σε αυτό τον νόμο τον οποίο θα ψηφίσετε. Σε αυτά τα παραρτήματα για πόσο διάστημα -ρητά και κατηγορηματικά πρέπει να είναι στο νόμο- επιτρέπεται να είναι στο εξωτερικό.; Για πόσο; Δεν γράφει. Δηλαδή, ένα αρχαίο αντικείμενο μπορεί να μείνει για πάντα στο εξωτερικό σε ένα παράρτημα, ας πούμε του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου; Δεν το ξέρουμε.

Τι θα γίνει με τους εργαζόμενους; Ούτε την προηγούμενη φορά μας εξηγήσατε, 735 κενές οργανικές θέσεις καταργούνται, που ήταν κενές οργανικές,  μένουν οι 735. Δεν είναι λέτε, το είπε και η Εισηγήτρια σας, δεν είναι εργαζόμενοι δύο ταχυτήτων. Αφού οι μεν που θα απαντήσουν θετικά θα είναι στο Υπουργείο Πολιτισμού και οι δε θα είναι στα ΔΣ των ΝΠΔΔ, δεν καταλαβαίνω γιατί δεν δημιουργούνται δύο ταχύτητες. Θέλω όμως να σας ρωτήσω ένα πράγμα. Τι θα γίνει με τις μεταθέσεις για παράδειγμα αυτών των εργαζομένων στα ΝΠΔΔ; Ήδη τώρα το 2022 που έχουν ζητήσει μεταθέσεις, δεν τις έχουν πάρει. Σε ένα μήνα που θα είναι τα καινούργια Δ.Σ., τι θα γίνει με αυτούς τους εργαζόμενους; Θα πάρουν μεταθέσεις; Ποιος θα τις εγκρίνει αυτές τις μεταθέσεις; Είναι πράγματα τα οποία πρέπει  να είναι εντελώς ξεκάθαρα στο νομοσχέδιο.

Δεν θα πω για ακόμα μία φορά πόσο καταστροφικό είναι αυτό το νομοσχέδιο το οποίο φέρνετε. Δεν βλέπετε ότι μουσεία όπως το Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης υποχρεώνεται να πουλάει συλλογές του, ότι στην Αμερική αναίρεσαν τον νόμο που δεν επιτρεπόταν να πουλήσουν για να ανταπεξέλθουν στα έξοδα. Δεν μιλάω για τα πόσα χρωστάει ένα μουσείο με μεγάλες χορηγίες, όπως είναι το Μετροπόλιταν, να πουλάει από τις συλλογές του. Τι θα γίνουν τα μουσεία; Αγοραπωλησία για να μπορέσουν να επιβιώσουν;

Θα κλείσω όμως με ένα πράγμα. Θέλουμε μία απάντηση για τον ΟΔΑΠ. Διαμαρτύρεται πάρα πολύς κόσμος. Το Εθνικό Νομισματικό Μουσείο, το οποίο είχε πραγματικά ένα χώρο, ο οποίος ήταν και χώρος τέχνης εκτός από το μουσείο, υποχρεώνεται να αποχωρήσει μετά τη φωτογραφική προκήρυξη που έγινε για τον οργανισμό, για τον ΟΔΑΠ και έχουνε δικαίωμα πια μόνο τρεις μεγάλες αλυσίδες και όχι μικρομεσαίοι που εκεί θα αναδεικνυόταν ο τοπικός πολιτισμός και η τοπική επιχειρηματικότητα σε όλες τους τις εκφάνσεις.  Διαμαρτύρεται όλος ο κόσμος. Ευχαριστώ.